Haarscherpe films brengen vroeger dichtbij
Van het weekend naar Nationaal Monument Kamp Vught geweest voor een expositie over Jodenvervolging in Nederland. De expositie vertelt de geschiedenis van 1932 tot 1946 en bestaat uit foto’s met beknopte maar treffende beschrijvingen, een paar attributen en 3 korte films. Je hebt ruim een uur nodig om alle informatie van deze expositie tot je te nemen. En ik had ruim een uur voor nodig om het te verwerken. De haarscherpe films brengen vroeger dichtbij.
Prachtige collectie foto’s
De foto’s komen uit vele (internationale) archieven en zijn gemaakt door burgers, verzetsmensen, Duitse propaganda-fotografen, Nederlandse fotografen in Duitse dienst en ook (Nederlandse en Duitse) Wehrmachtsoldaten. De maker toont de feiten en laat het oordeel aan de kijker.
De foto’s zijn best intens, maar de meeste indruk maakten delen van de films op me. Die zijn digitaal verbeterd en her en der echt haarscherp. Daardoor zijn de gebeurtenissen niet iets obscuurs uit een vaag verleden zijn, maar komen ze heel actueel over.
Must visit
Iedere middelbare school zou deze expositie moeten bekijken. Vooral om te ervaren hoe de samenleving tussen 1932 en 1939 met vluchtelingen worstelde. Maar vooral ook om te zien hoe een grote groep mensen in de periode tussen ’40 en ’42 stapje voor stapje uit de samenleving werd gehaald. Daarna werden ze langzaam ontmenselijkt, zodat er uiteindelijk niemand meer van opkeek toen ze op de trein naar Oost-Europa werden gezet.
De expositie is tot en met 8 januari 2023 te zien in Kamp Vught.
Geen geld voor wapens, wel voor ambulances
Dit hele jaar zamel ik met mijn theatertournee met ‘Zij zagen Oorlog’ geld in voor (primair) Oekraïense weeskinderen. De vaste volgers weten dat. Abonnees van mijn nieuwsbrief weten nog iets meer. Ook de opbrengsten van de optredens in Wijk bij Duurstede en de significante donatie van het festival ‘Toeren bij de Boeren’ gaan naar Oekraïne. Maar we leveren geen geld voor wapens, wel voor ambulances.
Ook heb ik het beleid aangepast, aangezien de overheid in Oekraïne geld inzamelt voor het leger. Ze oefent in toenemende mate druk uit op hulporganisaties om ook voor wapentuig te doneren. We zien diverse hulporganisaties voor kinderen daar inmiddels ook invulling aan geven. Ik snap dat die overheid dat doet en sta niet in de schoenen van de hulporganisaties, maar het is niet mijn keuze om wapens te financieren.
We sturen dus geen geld meer, maar wel goederen zoals afgelopen week nog boeken en spelletjes. Wel ondersteunen we met geld een organisatie die ambulances naar Oekraïne brengt en onderhoudt.
Hallo Oscar!
Een goede voorbereiding is belangrijk om goed te kunnen schakelen tussen diverse voorstellingen. In de zomerperiode speelde ik ‘Zij zagen Oorlog’ en try outs van ‘Liederen uit de Joodse Diaspora’. Maar de komende maanden speel ik voornamelijk de theatershow ‘Oscar en Oma Rozerood’, dus hallo Oscar!
De voorbereiding op die tournee begint met het herhalen van de tekst. Dat is veel werkt, maar absoluut geen straf. Integendeel, want topschrijver Eric-Emmanuel Schmitt heeft een pareltje afgeleverd.
Dat erkennen ook de media:
– Trouw: “Een juweeltje.”
– Volkskrant: “Een natuurtalent, virtuoos en geestig.”
– NRC: “Grappig en warm.”
– De T: “Magische schrijver.”
Het is niet voor niets een wereldwijde bestseller. Het boek is in tientallen talen beschikbaar en zo’n vertaling komt niet zomaar tot stand, zo weet ik inmiddels.
In de contacten met schrijver en zijn agent heb ik zelf ook ondervonden hoe kritisch ze staan ten opzichte van kunstzinnige bewerkingen en uitvoeringen. Mijn ideeën, CV, regisseur en productieteam werden kritisch doorgenomen en aangeleverd beeldmateriaal werd tot op de pixel bestudeerd.
“Een prachtige vertolking” was de conclusie en die wordt inmiddels door recensenten onderschreven:
– Theaterkrant: “Speels, ontroerend en grappig. Boeiend tot en met de laatste seconde.”
– HIS: “Een filosofische spiegel van het leven. Hoopvol en grappig. Ksenia is een geweldige actrice.”
Dus vouw ik vandaag de was op, terwijl ik breed glimlachend de teksten herhaal. En terwijl mijn vingers spelen met wasknijpers komt de hele cast uit de voorstelling voorbij, zoals Oscar en zijn ouders, Dr. Düsseldorf, Popcorn, Bacon, Peggy Blue en natuurlijk Oma Rozerood.
Het is echt een heerlijk verhaal.
#theater #theatervoorstelling #kseniamarasanova
#motivationmonday #motivatiemaandag
Ons mobiele theatertje
Met mijn theaterstukken wilde ik graag naar de mensen toe. Soms gaat dat via theaters, maar dat kan niet altijd. Dan speel ik in buurthuizen, kerken of in boerenschuren zoals hier tijdens Theater Toeren bij de Boeren. Dan neem ik ons mobiele theater mee en gaan we los. Dat ziet er zo uit.
Zij zagen Oorlog op de boerderij
Theatervoorstelling Zij zagen Oorlog op de boerderij, in een boerenhal vol landbouwwerktuigen in de ondergaande zon. Het overkwam me gisteren bij theaterfestival Toeren bij de Boeren in Houten / Wijk bij Duurstede. Het was magisch.
Om half tien in de ochtend werden we hartelijk ontvangen door Cor en Jesse Bongers. Ze hadden het melken – en andere werkzaamheden – erop zitten en lieten zich door mij van de koffie halen. De warme ontvangst vond ik veelzeggend, aangezien ik al met twee auto’s in hun hal tussen al die voertuigen stond en wij daar aan het meten waren hoe we ons theater zouden opbouwen.
“Mijn familie is altijd boer geweest, hebben nooit wat anders gedaan”, aldus Cor met zoon Jesse naast zich. Twee generaties boer, uit een familie met een lange boerenhistorie, in deze tijd. Ga er maar aan staan.
De voertuigen en karren werden in een rij neergezet om zoveel mogelijk licht buiten te houden en om publiek de ruimte te geven. Terwijl wij op “Locatie 5” ons theater tussen stro- en hooibalen opbouwden, begonnen op andere podia de eerste voorstellingen.
Een nieuw leven op de boerderij
Plots was er enige dynamiek. Een koe ging kalveren dus beide heren moesten uit de rij voertuigen de zorgvuldig geparkeerde trekker en veewagen halen. Jullie spelen om 14.30 uur, toch? Maak je geen zorgen, we zijn ruim op tijd terug.” Het was Jesse die ons vanaf de grote trekker informeerde.
Als boer word je geleefd door je vee. Dat merk je op zo’n moment. Er wordt gekalfd dus alles moet aan de kant. Dat is de consequentie van het boer zijn. “Het is een manier van leven” aldus Cor.
In die dynamiek heb je een theaterfestival op je terrein en wordt er in je schuur van alles opgebouwd. En dan op zo’n moment nog het inzicht hebben om de theaterploeg te informeren over de gebeurtenissen en de planning. Ik vind dat fascinerend.
Met zulke gastheren, op zo’n mooie plek en op zo’n gaaf festival, kon ik niets anders doen dan het maximale uit mezelf halen. Er waren bezoekers uit de buurt en uit de stad Wijk bij Duurstede, maar ook van ver weg: Dalfsen, Raamsdonksveer, Delft, Bilthoven en Arnhem. Ik vond het fantastisch, dank jullie wel!
Die eerste keer
Zaterdag speel ik 2 keer mijn theatershow ‘Zij zagen Oorlog’ in Wijk bij Duurstede bij Theater Toeren Bij De Boeren Daar bouwen we een theater in een grote hal. Ik kom met een grote auto vol spullen voor (oa) licht en geluid en een decor natuurlijk. Hoe anders was dat die eerste keer toen ik ergens speelde.
Met alleen een gitaar en teksten trok ik jaren geleden naar Sneek. Ook toen kregen bezoekers kippenvel, aldus de krant hierboven. En aan die optredens heb ik nog altijd goede herinneren.
Maar morgen dus theatershow ‘Zij zagen Oorlog’ in Wijk bij Duurstede. Een voorstelling die je aan het denken zet (Radio 1) van iemand die de belichaming is van de Oekraïense oorlog (AD), die tot en met de laatste seconde boeit (Theaterkrant), met aangrijpende liederen (Radio 5) en een angstaanjagende actualiteit (NOS), en die je letterlijk het verhaal in zuigt (aldus talloze bezoekers).
U bent welkom en toegang is helemaal gratis. Met dank aan allerhande sponsors en een kleine groep vrijwilligers die keihard aan het werk is om al die 7 podia op te bouwen en de wandelroutes aan geven en nog meer. En natuurlijk met dank aan al die boeren en buitenlui die kosteloos hun schuren, hallen en energie ter beschikking stellen voor dit prachtige festival.
Joodse liederen in Theater de Stoomfabriek
Op 17 September speel ik in het prachtige Theater De Stoomfabriek in Dalfsen mijn muziektheatervoorstelling met Joodse Liederen. Het wordt een feestelijke rondreis door 4000 jaar joodse muziekhistorie.
Muziektheater
Ik speel liederen in diverse talen, zoals Jiddisch, Hebreeuws, Pools, Jemenitisch Hebreeuws, Russisch, Ladino en Oekraïens. Ik vertel over het ontstaan van de talen en de plaats daarvan in de joodse samenleving van nu. Ook heb ik het over de betekenis van de liederen en dat laat ik tijdens het zingen ook zien. Muziektheater in Dalfsen dus, zoals dit:
Het is 1922 in Odessa Oekraïne, ook wel Mama Odessa genoemd. De havenstad huisvest het grootste aantal Joden in Oost-Europa. De bevolking zit er doorheen. Ze is moe van een Eerste Wereldoorlog. Moe van een revolutie. En moe van een burgeroorlog die ruim 5 jaar duurde. De mensen op straat hebben geen geld en lijden honger. Een Joodse verkoopster werkt hard om haar bagels te verkopen ….
Vanzelfsprekend heb ik aandacht voor de tweede wereldoorlog. In tegenstelling tot de algemene opvatting dat joden zich zonder slag of stoot lieten vergassen, waren er in met name het oosten van Europa grote groepen Joodse partizanen die zich actief en tot de dood verzetten. Hirsch Glick schreef daar een prachtige hymne bij. Opdat we nooit vergeten.
Van scheldwoord naar thuishaven
Op 17 september speel ik dus Liederen uit de Joodse Diaspora in Dalfsen. Liederen van mensen op de vlucht. Een volk dat lang geen thuis had en ergens moest zien te overleven en dat deden ze met muziek.
Zelf worstelde ik lang met mijn Joodse identiteit. Het was vroeger een scheldwoord, iets waar ik om gediscrimineerd werd, waardoor ik uiteindelijk mijn geboorteland ontvluchtte.
Toen Frénk van der Linden me onlangs in NTR Kunststof op NPO Radio 1 over mijn identiteit vroeg, kon ik er voor het eerst een passend antwoord op geven. Dat heb ik aan de muziek te danken, want daarin vond ik mijn ziel. Wat dat precies is, kon ik moeilijk omschrijven, dus eigenlijk gaf ik een half antwoord. Dat is prima, zo leerde ik van Oma Rozerood, want volgens haar hebben alleen onbelangrijke vragen een duidelijk antwoord.
Kom genieten!
Mijn optreden is onderdeel van de Week van de Kunsten in Dalfsen. Ik speel rond 20.30 uur in De Stoomfabriek. Voor mij speelt ‘Formatie Guus’ en na mij komen nog andere artiesten. Het theater is die avond gratis toegankelijk!
Komt allen en laten we zingen, klappen en van het leven genieten!
Muziektheatervoorstelling met Joodse Liederen
Op 4 September speelde ik op een festival in Dalfsen mijn muziektheatervoorstelling met Joodse Liederen. Ik stond op een prachtige locatie, het was heerlijk weer, de organisatie perfect en het publiek groots. Het werd een feestelijke rondreis door 4000 jaar joodse muziekhistorie.
In totaal speelde ik 11 liederen in diverse talen, zoals Jiddish, Hebreeuws, Pools, Jemenitisch Hebreeuws, Russisch, Ladino en Oekraïens. Ik vertelde over het ontstaan van de talen en de plaats daarvan in de joodse samenleving van nu. Ook vertelde ik over de betekenis van de liederen en dat liet ik tijdens het zingen ook zien. Echt muziektheater in Dalfsen dus.
Vanzelfsprekend kwam de tweede wereldoorlog voorbij. In tegenstelling tot de algemene opvatting waarin joden zich zonder slag of stoot lieten vergassen, waren er in met name het oosten van Europa grote groepen Joodse partizanen die zich actief en tot de dood verzetten. Ook de door Hirsch Glick geschreven hymne van de Joodse partizanen kwam daarom voorbij, in het Nederlands. Opdat we nooit vergeten.
Onderstaand ter impressie het lied van de straatarme Joodse straatsverkoopster die in de Oekraïense havenstad haar bagels aan de man moet brengen om te overleven. 100 jaar geleden werd de stad Mama Odessa genoemd. De havenstad huisveste toentertijd de grootste populatie joden in Oekraïne.
Wil je meer van me zien? Bezoek me dan op een festival of in het theater.
Laten we het eens over identiteiten hebben
Op Radio 1 vroeg Frénk van der Linden me welke identiteit me het dierbaarst is. Hij somde op dat ik een geboren Oekraïense ben, een Russische vader heb, uit een joodse familie kom en uiteindelijk in Nederland mijn thuis vond. Ik vind het een lastige vraag, want wanneer ben je nu eigenlijk iets of voel je daar iets bij? Uiteindelijk was het antwoord voor mij eenvoudig: de Nederlandse identiteit is mij het meest dierbaar, omdat ik hier de vrijheid heb om delen van alle identiteiten te mixen tot wie ik ben.
In een land als Rusland ligt het heel anders, want daar ben je alleen iemand als je in bepaalde hokjes valt. Heb je een kleurtje, dan ben je af. Joods? Ook af.
Dat gold vroeger ook voor Oekraïne trouwens. Als Joden zijn we daar niet voor niets uit gevlucht. Sinds de toenadering tot het westen wordt het in Oekraïne normaler, maar ze hebben nog best een weg te gaan.
En dat is geen schande.
Nederland deed er zelf honderden jaren over om het land te worden dat het nu is. Oekraïne heeft die vrijheid pas een jaar of 30 en moet nog veel ontdekken (en de huidige oorlog gaat daar zeker bij helpen).
Maar ook hier waren joden niet altijd welkom. Sterker nog, joden mochten niet zomaar overal in Nederland wonen. Vandaag herdenken we in mijn woonplaats Zwolle dat het 300 jaar geleden is dat Joden toestemming kregen voor vestiging.
300 jaar zijn er dus Joden in Zwolle. Dat is best lang, al waren ze in de periode 1940-1945 niet zichtbaar omdat degene die niet werden opgepakt ondergedoken zaten bij families die besloten niet onverschillig te zijn.
Ter gelegenheid van 300 jaar Joden in Zwolle speel en acteer ik vandaag in Dalfsen liederen uit de Joodse Diaspora. Liederen van een volk op de vlucht, omdat het lang geen thuis had en uiteindelijk elders een huis moest maken.
Optredens zijn vrij toegankelijk. Hier vind je meer informatie over locatie en tijden.