Tot de zomervakantie speel ik nog tenminste 14 voorstellingen. Tenminste, want specials en festivals staan niet in het overzicht. Ook missen voorstellingen die ik als Nora in ‘Een Poppenhuis’ speel. Een volle agenda en ik speel een mix van voorstellingen: Oscar en Oma Rozerood, Zij zagen Oorlog en Arum dem Fayer.
2022 begon goed, maar veranderde snel in een nachtmerrie waar ik me even geen raad mee wist. De bittere realiteit van een hele grote oorlog in Europa torpedeerde mijn zo zorgvuldig geplande bevrijdingstoer. Het jaar voelde als een kruising tussen 2022: een kruising tussen een flipperkast en een achtbaan
Twee jaar had ik gewerkt aan mijn solovoorstelling ‘Zij zagen Oorlog’. Na diverse succesvolle try-outs in ‘s-Hertogenbosch, Nijkerk en Kalmthout (België, regio Antwerpen) vond ik dat ik ermee naar het publiek kon. De première was gepland op 5 mei 2020 en zou in Utrecht plaatsvinden. Ik keek er enorm naar uit. Het zou er niet van komen, want op 3 mei ging het land op slot en zo gooide de eerste Corona-lockdown roet in het eten.
Wat volgde was een half jaar vol onzekerheid. Niemand in theaterland wist waar we aan toe waren. Corona-regels maakten het voor theaters onmogelijk om een voorstelling voor veel publiek te laten spelen. Een aantal locaties ging dicht tot er helderheid was en de plekken die net na de zomer open gingen konden onmogelijk iedere artiest programmeren.
Uiteindelijk speelde ik een dubbele première in de Schouwburg in Zwolle. Dankzij Sander, waarvoor ik hem nog altijd intens dankbaar ben.
Daarna volgde een korte toer die eindigde op 23 december 2020 in Venlo. Het was de laatste dag dat er gespeeld mocht worden, want om 00.01 uur ging het land weer volledig op slot.
Overheidsbeleid maakte spelen begin 2021 onmogelijk. Niemand had een idee hoelang die nieuwe lockdown zou duren. Misschien een paar maanden, misschien wel een heel jaar. Ik vroeg me af of ik ‘Zij zagen Oorlog’ ooit zou kunnen spelen.
We wilden niet bij de pakken neerzitten en kozen ervoor om twee dagen per maand een theaterzaal te huren en op die dagen ‘Zij zagen Oorlog’ twee keer per dag gratis voor een internet-stream te spelen. Dat deden we maar liefst 6 maanden, dus zo speelde ik de voorstelling 24 keer. Het aantal streams wisselde tussen 4 en 121.
Die serie voorstellingen bracht ons routine. Twee keer per maand alle spullen in de auto en ergens opbouwen. Licht programmeren en afstellen, stream-omgeving inrichten en dan twee voorstellingen spelen: een matinee en avondvoorstelling.
Internet was kil en afstandelijk, zonder emotionele terugkoppeling van mensen in de zaal. Het was heel hard werken om iedere keer weer op te laden voor die camera. Natuurlijk waren er chats en reacties, maar die lees je pas achteraf. Dat is een schril contrast met een lach of snik in de zaal. Maar ik speelde voor publiek en dat was echt beter dan niets.
De tweede helft van 2021 was emotioneel lastig.
De overheid voerde een corona-bewijs in. Het bewijs was op voorwaarden te verkrijgen en daarmee had je toegang tot faciliteiten, zoals het theater. Had je geen bewijs, dan geen toegang. We begrepen de afweging van de overheid, maar konden ons niet vinden in de tweedeling die aangejaagd werd.
In theaterland werken bovendien veel vrijwilligers als gastheer en gastvrouw. De sfeer in de samenleving was al verre van prettig en dat corona-bewijs maakte het er niet beter op. Aan de poort moesten die vrijwilligers behalve tickets nu ook corona-toegangsbewijzen controleren. Dat leverde potentieel lastige of gevaarlijke situaties op en wij vonden dat je vrijwilligers dat niet aan moet willen doen.
We kozen ervoor om de rest van het jaar niet te spelen. Dat deed me veel pijn, maar die beslissing voelde (en voelt) goed.
Het nieuws in het laatste kwartaal van 2021 wees erop dat de samenleving uiterlijk eind februari 2022 open zou gaan voor iedereen. We planden heel zorgvuldig een bevrijdingstoer voor het voorjaar van 2022 langs herdenkingen en vrijheidsvieringen. Het idee ontstond in door gesprekken met de organisatie die jaarlijks in Nieuw-Weerdinge de bevrijding van Noordoost Drenthe door de Poolse 1e Pantserdivisie herdenkt.
Na een jaar kilheid van het spelen voor een internetstream, keek ik enorm uit naar die voorstellingen voor echt live-publiek. Eindelijk spelen voor levende mensen in dezelfde ruimte. Ik was zo toe aan de warmte van mensen en normaal contact.
Op de dag dat ik de spullen voor de tour zou ontvangen viel Rusland Oekraïne aan. Ik stond op mijn telefoon te kijken hoe raketten insloegen op het plein waar ik zo vaak met mijn geliefde oma liep, toen de vrachtwagenchauffeur op het raam tikte.
Tien minuten later stond ik wezenloos buiten bij twee pallets theatermateriaal: speakers, lampen, decor. De chauffeur uit Lichtenvoorde was vriendelijk, maar ik wist niet wat ik met de situatie aan moest.
Toen werd het me allemaal teveel.
Een uur of wat later herpakte ik mezelf. Na overleg met mijn team besloten we de toer te spelen om geld in te zamelen voor Oekraïense weeskinderen.
De repetities en een pittig toerschema hielpen me om door de duistere tijd heen te komen. Ik deed veel interviews en ondersteunde diverse festivals en evenementen. Het waren lange dagen met veel reizen en bouwen. Ik speelde of mijn leven er vanaf hing … en misschien was dat ook wel zo.
Iedere voorstelling die ik ontwikkel speel ik in een bepaalde vorm tientallen malen op dezelfde plekken, zoals mijn studio, een studio bij mijn regisseur Paul Dekker en de oefenzaal van de Meisner Toneelacademie ‘s-Hertogenbosch. In die zaal speel ik dan ook altijd de eerste voorstellingen waar een paar mensen publiek bij aanwezig is. Warme gevoelens bij Theater De Garage heb ik omdat zij als eerste externe partij ooit mijn voorstelling in de agenda zetten.
Er komt natuurlijk een moment waarop ik met een voorstelling naar buiten ga. Dan ga ik het spelen op plekken waar ik het nog niet eerder gespeeld heb. Dat is een bijzonder gevoel, want iedere locatie heeft zo zijn eigen energie.
Het is niet vanzelfsprekend dat je overal mag spelen. Integendeel, want theaters zijn druk en ruimte en middelen zijn beperkt. Iedere keer als een theater dan voor me kiest en mijn voorstelling in een agenda zet, dan is het alsof de zon mijn hart verlicht.
De eerste keer dat me dat gebeurde was begin 2020 en dat was een bijzonder moment. Mijn voorstelling ‘Zij zagen Oorlog’ was net klaar en we waren met diverse partijen in gesprek over speeldata. Ik had een paar foto’s, maar geen video-promo, geen website, geen nieuwsbrief en geen facebook. Toch besloot Theater de Garage in Venlo om mijn voorstelling voor december 2020 in de agenda te zetten, een onbeschrijfelijk gevoel.
Het prachtige theater is gebouwd in een oude garage en heeft een fantastische zaal met 98 zitplaatsen. Als zoveel theaters draait het op vrijwilligers. Het is werkelijk een geweldige plek om te spelen en ik was wat trots dat ik er een jaar later terug mocht komen met de reprise van ‘Zij zagen Oorlog’. 8 december ben ik er weer en wel met het kerstverhaal Oscar en Oma Rozerood.
Een goede voorbereiding is belangrijk om goed te kunnen schakelen tussen diverse voorstellingen. In de zomerperiode speelde ik ‘Zij zagen Oorlog’ en try outs van ‘Liederen uit de Joodse Diaspora’. Maar de komende maanden speel ik voornamelijk de theatershow ‘Oscar en Oma Rozerood’, dus hallo Oscar!
De voorbereiding op die tournee begint met het herhalen van de tekst. Dat is veel werkt, maar absoluut geen straf. Integendeel, want topschrijver Eric-Emmanuel Schmitt heeft een pareltje afgeleverd.
Dat erkennen ook de media:
– Trouw: “Een juweeltje.”
– Volkskrant: “Een natuurtalent, virtuoos en geestig.”
– NRC: “Grappig en warm.”
– De T: “Magische schrijver.”
Het is niet voor niets een wereldwijde bestseller. Het boek is in tientallen talen beschikbaar en zo’n vertaling komt niet zomaar tot stand, zo weet ik inmiddels.
In de contacten met schrijver en zijn agent heb ik zelf ook ondervonden hoe kritisch ze staan ten opzichte van kunstzinnige bewerkingen en uitvoeringen. Mijn ideeën, CV, regisseur en productieteam werden kritisch doorgenomen en aangeleverd beeldmateriaal werd tot op de pixel bestudeerd.
“Een prachtige vertolking” was de conclusie en die wordt inmiddels door recensenten onderschreven:
– Theaterkrant: “Speels, ontroerend en grappig. Boeiend tot en met de laatste seconde.”
– HIS: “Een filosofische spiegel van het leven. Hoopvol en grappig. Ksenia is een geweldige actrice.”
Dus vouw ik vandaag de was op, terwijl ik breed glimlachend de teksten herhaal. En terwijl mijn vingers spelen met wasknijpers komt de hele cast uit de voorstelling voorbij, zoals Oscar en zijn ouders, Dr. Düsseldorf, Popcorn, Bacon, Peggy Blue en natuurlijk Oma Rozerood.
Het is echt een heerlijk verhaal.
#theater #theatervoorstelling #kseniamarasanova
#motivationmonday #motivatiemaandag
De kleine veelzijdige soliste Marasanova weet je met haar even veelzijdige olievat twee uur lang te boeien en te ontroeren, aldus recensente Rosalie Fleuren in De Theaterkant. Recensent Martin van der Hooft bezocht eerder dit jaar Zij zagen Oorlog en reisde voor de eerste Oscar en Oma Rozerood naar Amsterdam: “Marasanova liet haar publiek nog maar eens zien dat ze een fantastische actrice is, iemand die in staat is om je binnen één tel om te laten slaan van een traan naar een glim- of zelfs een schaterlach.”
Donderdag 9 juni speelde ik in Amsterdam mijn theatervoorstelling Oscar en Oma Rozerood voor publiek. Ik had eerder wel een aantal besloten try-outs gespeeld voor familie, vakmensen en vrienden. Maar de eerste openbare voorstelling is toch altijd extra bijzonder.
Met gezonde spanning liep ik naar de bar waar een groot aantal bezoekers nog stond na te praten. Veel kwamen uit de stad, maar er waren ook toeschouwers uit Apeldoorn, Beekbergen, Lelystad, Utrecht, Almere en de Betuwe. Ik sprak uitgebreid met een aantal van hen. Mensen waren geraakt door het verhaal en de voorstelling. Ze noemden de theatervoorstelling ’grappig’, ‘verrassend’ en ‘ontroerend’.
Ook de volgende dag bleven de reacties binnenkomen. Mensen hadden er een nachtje over geslapen en waren er nog vol van. Ieder mailtje of app-je voelde als een warme douche en deelde ik met het hele team zoals Regisseur Paul Dekker, de crew van de techniek en de productie.
Rosalie Fleuren bewees met haar recensie in De Theaterkrant dat compact, spitsvondig en elegant formuleren niet is voorbehouden aan Eric-Emmanuel Schmitt, de schrijver van de novelle Oscar en Oma Rozerood waar ik mijn theaterstuk op baseerde. Ze noemt me een Peter Pan en complimenteert mijn talentvolle olievat. Het bracht een grote glimlach op mijn gezicht.
Martin van der Hooft zoekt in alles het menselijk aspect. Mijn vorige voorstelling Zij zagen Oorlog raakte hem diep en dat was reden voor hem om in zijn overvolle agenda tijd te maken voor ruim twee uur theater in Amsterdam. Hij kwam letterlijk tussen twee shows door kijken, want toen wij stonden na te borrelen was hij aan de andere kant van de binnenstad alweer druk met DJ Hans Stroeve.
Ondanks dat de spanning van de eerste keer nu weg is, wordt het plezier er bij mij niet minder om. “Bekijk iedere dag alsof het de eerste keer is”, zo concludeert Oscar in mijn theatervoorstelling. Beter kan hij mijn levensmotto niet typeren.
Bij toeval kwam jaren geleden de novelle ‘Oscar en Oma Rozerood’ op mijn pad. Via vaak hilarische avonturen proeft Oscar aan alle aspecten van het leven. Met de scherpte voor detail, kenmerkend voor jonge mensen, analyseert hij alles dat gebeurt. Iedereen wordt geboren en iedereen gaat dood. Daartussen zit dat wonderlijk fenomeen dat we kennen als Het Leven. De oprechte speurtocht van de tienjarige Oscar naar het geheim van het leven en liefhebben greep me direct.
Het is Oma Rozerood die de verbitterde en gefrustreerde Oscar het advies geeft om een brief aan god te schrijven. Oscar heeft dat nog nooit gedaan. Hij heeft bovendien een hekel aan schrijven. Toch zet hij zich daartoe. En uiteindelijk worden er 14 brieven geschreven.
Die brieven geven een inzicht in wat er leeft in Oscar. Ze zijn vaak grappig en beschouwend. Maar ook aangrijpend en confronterend. Iedere fase van het leven komt voorbij. Oma Rozerood ontpopt zich als de ideale krabpaal, met een prachtige vaak filosofische beschouwing elke gebeurtenis. Oscar en Oma Rozerood is een prachtig sprookje. Hartverwarmend en hartverscheurend tegelijkertijd.
Ik verwerkte de novelle tot een theatervoorstelling van ruim twee uur. Inclusief pauze duurt het zo’n 135 minuten. Het is een solovoorstelling, dus elk personage speel ik zelf.
Ik liep vannacht de opslag binnen met stukken van het decor van ‘Zij zagen Oorlog’ in de hand. Bij de deur stonden de spullen van mijn volgende voorstelling. Hallo Oscar en Oma Rozerood! En toch had ik een wat dubbel gevoel.
Gisterenavond kwam ik thuis na de laatste voorstelling van de reprise tournee van ‘Zij zagen Oorlog’. De reacties waren geweldig. Terwijl ik nog zweefde op de energie van de bezoekers pakten we de auto uit en brachten we decor en de techniek naar binnen.
In die mood zette ik de spullen van ‘Zij zagen Oorlog’ naast dat van ‘Oscar en Oma Rozerood’. En toen overviel met dat gevoel van afscheid me, om direct vervangen te worden door een nieuw begin. Dat was best een apart gevoel.
Na ruim twee jaar spelen gaat ‘Zij zagen Oorlog’ naar de werkplaats om opgeknapt te worden voor festivals en wie weet wat nog meer. Ik nam voor even afscheid van de personages die ik speel, hun outfits en emoties.
‘Oscar en Oma Rozerood’ staat vooraan bij de laaddeur. De komende 30 maanden gaat die voorstelling mijn leven bepalen. 9 juni is de premiere in Amsterdam, want ik speelde eind vorig jaar al diverse try-outs.
Vandaag had ik een vrije dag en ging ik zwemmen met mijn dochter en vrienden. Morgen beginnen de repetities voor ‘Oscar en Oma Rozerood‘ en daar heb ik heel veel zin in.
Details bepalen ontwikkeling van een theatervoorstelling. De kleine dingen, zoals dat heet. Dat is het spel van de actrice, bewegingen over de vloer, de plek van het decor, het licht, eventueel ondersteunende audio en natuurlijk een correct gebrachte tekst.
Ik leer de tekst van buiten en spreek die een aantal keer uit, totdat de betekenis en de intentie duidelijk wordt. Als ik deze intentie in mijn lichaam voel, komen de creatieve ideeën over de houding, de beweging in de ruimte en de muziek.
Woord voor woord enzin voor zin, ontstaat er een scene. Die speel ik een aantal keer achter elkaar en dan voel ik vanzelf waar ik qua emotie of de betekenis mis zit. Tegelijkertijd gebruik ik de camera om met een derde oog een overzicht te houden over de ruimtegebruik. Dat pad bewandel ik alleen, totdat ik het gevoel krijgt dat ik mijn keuzes kan verantwoorden. Met die grove schets ga ik naar de regisseur.
Die kijkt naar de dramatische ontwikkeling en de mise-en-scene, maakt de keuzes scherper, of komt met beter passende interpretatie en soms met nieuwe ideeën. De richting van een voet of een hand kan een wereld van verschil betekenen. Dergelijke details bepalen de ontwikkeling van een theatervoorstelling. Samen komen we tot een doorleefde weergave van een verhaal met geloofwaardige karakters en echte emoties. Dat is een super creatief proces waar ik extreem van geniet.
Daarna komt de muziek en dat is een heel belangrijk onderdeel van elke theatervoorstelling. Muziek bepaalt een deel van de emotie en vaak ook het ritme in de vertelling. Je kunt ermee tot rust komen of worden geprikkeld tot spannende ontwikkelingen. Ik experimenteer met diverse soorten muziek, oud en nieuw. En als ik uiteindelijk een goed idee heb van wat ik nodig heb, dan laat ik dat maken.
Het licht ontwerpen we tijdens een aantal voorstellingen voor een lege zaal en ook daarin laat ik me leiden door mijn gevoel. Als dat goed zit, dan kijk ik hoe het werkt voor het publiek en als dat niet past, dan doen we het opnieuw.
Als ik uiteindelijk een voorstelling heb die voor 95% staat, dan speel ik hem voor intimi. Dat zijn een paar voorstellingen en de feedback gebruik ik voor de finetuning.
Dan volgen een paar try outs voor publiek van uiteenlopende leeftijden en met wisselende achtergrond. De meningen van de toeschouwers gebruik ik om de definitieve puntjes op de i te zetten, want uiteindelijk gaat het bij het ontwikkelen van een theatervoorstelling om de details.
Dan is het de hoogste tijd om even wat afstand te nemen. Ik ga een paar weken wat anders doen. Werken aan een nieuw concept, liedjes spelen of een ander optreden voor te bereiden.
Op die manier kijk ik enige maanden later dan met verse ogen naar mijn voorstelling. Dan pas ik hem hier en daar nog aan. Vervolgens repeteer ik zo’n 4 uur per dag en daarna ga ik ermee het theater in.
De doorlooptijd van het proces is voor elke voorstelling gelijk. Detailinvulling verschilt door de herkomst van het verhaal of de muziek. Hier leg ik de verschillen uit tussen ‘Zij zagen Oorlog’ en de voorstelling die ik aan het ontwikkelen ben.
In mijn nieuwsbrieven vertel ik meer over het ontwikkelproces van een voorstelling en daarin vind je ook meer foto’s of film. Als je dat interessant vindt dan kun je je hier (gratis) aanmelden.
Via mijn website vraagt iemand hoeveel tijd er zit in het ontwikkelen van de voorstelling. Eerder werd die vraag me al op Facebook gesteld. Het is een voor de handliggende vraag, waarop ik een uitvoerig antwoord beloofd heb: hoe gaat het er achter de schermen aan toe?
Alles begint met een idee en dat ontstaat doordat een verhaal me grijpt of een situatie me raakt. Die inspiratie kan overal vandaan komen. In het geval van ‘Zij zagen Oorlog’ is dat de gedachte van ergens te wonen en er volledig bij te horen, maar dan toch je land uit te moeten omdat een klein deel van de mensen om je heen dat wil en de rest daar niet tegen ageert.
Als zo’n idee echt gaat leven, dan ga ik daarmee aan de slag om het vorm te geven. Ik heb daar via allerhande opleidingen een pallet aan tools en technieken voor geleerd. Ik put zelf vooral uit Meisner Technique en Grotowski. En hoewel dat vooral Amerikaanse technieken zijn, leerde ik ze in Den Bosch, want daar zit de Meisner Academie. Ik werk grof een eerste karakter uit en zoek wat de persoon drijft en zoek zo mijn weg.
Dat proces zit in mijn hart en hoofd en groeit uit naar ‘actie op de vloer’ waar direct meer mensen bij betrokken zijn. In eerste instantie een regisseur, in dit geval Paul Dekker.
We zijn dan niet bezig met een voorstelling, maar gewoon met een verhaal. Dat heeft een bepaalde spanningsboog en emotie en lengte. We zijn dan actief bezig met het invullen van witte vlekken en zo onstaat er langszaam een vorm van iets dat een voorstelling kan worden.
In de ontwikkeling zijn we dan halverwege, maar tijdstechnisch is het hooguit een kwart. Eerder nog minder. Hoelang deze periode duurt kan ik niet zeggen, want dat is afhankelijk van het verhaal en de rijping.
In aanloop naar ‘Zij zagen Oorlog’ duurde deze periode enige maanden, maar voor mijn andere voorstelling was het idee er direct toen ik een boek las.
Uiteindelijk ontwikkelen Paul en ik zo een voorstelling en als dat voor 90% staat, gaan we finetunen: choreography, emoties, stem, uiterlijk, kleding, muziek, licht en eventuele effecten. Daarvoor kan ik leunen op een vast team van mensen waar ik meerdere voorstellingen en andere projecten mee heb gedaan. Samen brengen we de voorstelling dan naar een moment dat we hem als ruwe try-out kunnen laten zien aan een select gezelschap van kijkers.
Die eerste ruwe versie noemen we een showcase. De feedback die we krijgen koppelen we aan onze eigen ervaring en de ideeën die we nog hadden, of de ambities die nog in de pipeline zaten. Zo werken we toen naar een eerste echte try-out met publiek.
De feedback van de try-outs verwerken we, inclusief onze ervaringen met audio, licht, etc. Dat allemaal leidt tot optimalisaties, cq. verbeteringen op weg naar de première.
Aan ‘Zij zagen Oorlog’ ontwikkelden we nagenoeg heel 2019. Ik speelde een aantal showcases aan het einde van het jaar, om begin 2020 vervolgens twee grote try-outs te spelen in België. In februari speelde ik nog drie try-outs in Nijkerk en Hoevelaken en in mei zou ‘Zij zagen Oorlog’ in premiere gaan. Dat lukt door corona-maatregelen helaas niet, dus de première werd opgeschoven naar september 2020.
‘Zij zagen Oorlog’ speelde ik vervolgens tientallen malen voor publiek en die voorstelling speel ik ook in 2022 nog. Tot en met 9 mei sta ik ermee in theaters of bij bevrijdingsherdenkingen (ook in 2023 en 2024 trouwens).
Op 9 juni 2022 gaat mijn nieuwe voorstelling in première. Het idee daarvoor ontstond najaar 2020 toen ik een boek las. Het ruwe ontwerp voor de voorstelling maakte ik met regisseur Paul Dekker tot de herfst van 2021. In de zomer speelde ik in de betuwe in een tent een stuk voor een aantal vrienden. Het voelde goed en de feedback was positief, dus we besloten de rechten te verwerven en daarna hebben we de voorstelling doorontwikkeld.
Eind december 2021 speelde ik een showcase van ca. 20 minuten. Additionele showcases vervielen omdat er wederom sprake was van een lockdown. Op 9 juni gaat de voorstelling in première en het spreekt voor zich dat ik hem voor die tijd nog wel ergens als een grote try-out speel, maar op dit moment is dat nog onduidelijk.
Nu ik zo op beide processen terugkijk, constateer ik dat ik in beide gevallen zo’n 15 maanden aan de voorstelling heb gewerkt voordat hij in zijn geheel ergens het theater in ging. Ondanks dat het vertrekpunt van beide producties heel anders is en ze in de uitvoering totaal niet op elkaar lijken.
