Elke maand gratis nieuwsbrief:

Het leven is een klauterpartij

Deze trap liep Jezus regelmatig op weg naar Getsemane, een plek waar hij met zijn discipelen veel was.

Deze trap liep Jezus regelmatig op weg naar Getsemane, een plek waar hij met zijn discipelen veel was. De locatie is het meest bekend van het laatste avondmaal en het verraad van Judas. Jezus liep deze trap ook op weg naar zijn proces.

Een ongewenste ontdekkingsreis

In 2003 sleurde mijn man me voor het eerst mee naar Israël, want hij vond dat ik daar iets te zoeken had: familie, vrienden en afkomst. Voor mij was het een land waar ik in de jaren ’90 naartoe gevlucht was en woonde. Maar dat ik ook weer ontvlucht had. Voor mij hoefde dat bezoek niet zo.

Het lot maakte dat we er veel langer bleven dan de drie weken die we gepland hadden. Dat is een lang verhaal, misschien voor een andere keer. Maar dat langere verblijf hoefde voor mij ook niet.

Onder het mom van ‘onder iedere steen vind je hier geschiedenis’ sleepte mijn man me mee op talloze historische tochten door het kleine Israël. Daar werd ik weleens gek van.

Ik was er niet aan toe

We zagen de mooiste nationale parken, maakten prachtige wandelingen en ontmoetten geweldige mensen. We bezochten ook de meest obscure plekken en klommen het halve land door, bij temperaturen die in de woestijn soms nog net de 50 graden niet aantikten. We bezochten grotten waar volgens overleveringen profeten hebben geslapen, bergen waar zwaar gevochten is, wandelden tussen herders in de bergen rond Bethlehem en liepen over straten waar Jezus zijn laatste stappen deed. We bezochten de allerheiligste Joodse muren en ook het graf van Abraham, de eerste mens die in één god geloofde.

We waren samen, dus het was mooi. Maar qua geschiedenis en achtergrond was ik er op dat moment gewoon niet aan toe.

Mijn joodse afkomst was iets voor achter de voordeur. Zo ben ik opgevoed. Op straat werd ik er in de USSR om uitscholden en gediscrimineerd. Die Joodse staat was me toen misschien wel een beetje te confronterend.

Vertrouwen op je gevoel

Jaren later was het was mijn toneelopleiding die mijn ziel uiteindelijk zuurstof gaf. De Meisner-technique leerde me dat je op je eigen gevoel mag en moet vertrouwen en dat was een hele openbaring voor me.

Zo kwam er eindelijk ruimte voor die Joodse afkomst. Of beter gezegd, voor de schoonheid ervan, want de zwarte bladzijde vind je natuurlijk terug in mijn voorstelling ‘Zij zagen Oorlog’.

Inmiddels kijk ik met andere ogen naar die foto’s van toen. Dat is geen spijt, maar persoonlijke groei. Zo’n proces is niet uniek. In “Oscar en Oma Rozerood” legt Oscar het prachtig uit: “Eerst onderschat je het leven, dan overschat je het. Uiteindelijk realiseer je dat het slechts een lening is.”

Vorig jaar waren we nog in Israël en ik genoot van iedere seconde. Juist ook van die historische uitjes waarbij we – ook dit keer – bij hoge temperaturen krankzinnige wandelingen en klimpartijen ondernamen. Die hitte is aan mij niet besteed, maar het afzien valt in het niet bij zo’n zoektocht naar je ziel.

Deel dit:

Opstand in getto van Warschau

Op 18 januari 1943 begint de opstand in het Joodse getto in Warschau. Zo’n 500 gewapende verzetstrijders voorkomen dat inwoners van het getto werden gedeporteerd. Ze verkiezen een zekere dood in de strijd, boven een weerloze ruiming.

Het verzet verrast de nazi’s. Ze staken de ontruiming om versterkingen aan te voeren. Daarbij onder meer een beruchte SS-eenheid die bestaat uit veroordeelde verkrachters en moordenaars. Die voorbereiding duurt drie maanden.

In die tijd bouwen de Joodse verzetsstrijders talloze bunkers met ondergrondse verbindingen. Op de zwarte markt kopen ze tegen woekerprijzen nog een aantal wapens. Ze krijgen geen hulp van buiten.

Op 19 April vallen de nazi’s met groot materieel aan. De intensiteit van het verzet is enorm. Met artillerie schieten de nazi’s daarom van afstand het getto plat. Soldaten steken daarna de resten in de brand. Tunnels en bunkers vernietigen ze met. Desondanks weten kleine groepen strijders het tot 16 mei vol te houden.

13.000 Joden verliezen tijdens de opstand hun leven. 40.000 worden er naar vernietigingskamp Treblinka gestuurd.

In 1949 openen overlevenden op een heuvel bij Arce in Israël het Ghetto Fighters’ House. Daar vind je een zeer informatieve tentoonstelling over deze opstand. De tentoonstelling is gebaseerd op ooggetuigenverklaringen, inclusief bijdragen uit dagboeken en brieven. Er is ook een speciale kinderafdeling die ten doel heeft de Holocaust op een begrijpelijke manier uit te leggen aan jonge mensen vanaf 10 jaar oud.

Opdat we nooit vergeten.

Deel dit:

Joodse liederen in Theater de Stoomfabriek

Op 17 september speelt Ksenia Joodse liederen in Theater de Stoomfabriek in Dalfsen. Op de foto's een straatverkoper, een muzikant, een rabbi, een middeleeuwse jood en iemand die vast.

Op 17 September speel ik in het prachtige Theater De Stoomfabriek in Dalfsen mijn muziektheatervoorstelling met Joodse Liederen. Het wordt een feestelijke rondreis door 4000 jaar joodse muziekhistorie. 

Muziektheater

Ik speel liederen in diverse talen, zoals Jiddisch, Hebreeuws, Pools, Jemenitisch Hebreeuws, Russisch, Ladino en Oekraïens. Ik vertel over het ontstaan van de talen en de plaats daarvan in de joodse samenleving van nu. Ook heb ik het over de betekenis van de liederen en dat laat ik tijdens het zingen ook zien. Muziektheater in Dalfsen dus, zoals dit:

Het is 1922 in Odessa Oekraïne, ook wel Mama Odessa genoemd. De havenstad huisvest het grootste aantal Joden in Oost-Europa. De bevolking zit er doorheen. Ze is moe van een Eerste Wereldoorlog. Moe van een revolutie. En moe van een burgeroorlog die ruim 5 jaar duurde. De mensen op straat hebben geen geld en lijden honger. Een Joodse verkoopster werkt hard om haar bagels te verkopen ….

Vanzelfsprekend heb ik aandacht voor de tweede wereldoorlog. In tegenstelling tot de algemene opvatting dat joden zich zonder slag of stoot lieten vergassen, waren er in met name het oosten van Europa grote groepen Joodse partizanen die zich actief en tot de dood verzetten. Hirsch Glick schreef daar een prachtige hymne bij. Opdat we nooit vergeten.

Van scheldwoord naar thuishaven

Op 17 september speel ik dus Liederen uit de Joodse Diaspora in Dalfsen. Liederen van mensen op de vlucht. Een volk dat lang geen thuis had en ergens moest zien te overleven en dat deden ze met muziek.

Zelf worstelde ik lang met mijn Joodse identiteit. Het was vroeger een scheldwoord, iets waar ik om gediscrimineerd werd, waardoor ik uiteindelijk mijn geboorteland ontvluchtte.

Toen Frénk van der Linden me onlangs in NTR Kunststof op NPO Radio 1 over mijn identiteit vroeg, kon ik er voor het eerst een passend antwoord op geven. Dat heb ik aan de muziek te danken, want daarin vond ik mijn ziel. Wat dat precies is, kon ik moeilijk omschrijven, dus eigenlijk gaf ik een half antwoord. Dat is prima, zo leerde ik van Oma Rozerood, want volgens haar hebben alleen onbelangrijke vragen een duidelijk antwoord.

Kom genieten!

Mijn optreden is onderdeel van de Week van de Kunsten in Dalfsen. Ik speel rond 20.30 uur in De Stoomfabriek. Voor mij speelt ‘Formatie Guus’ en na mij komen nog andere artiesten. Het theater is die avond gratis toegankelijk!

Komt allen en laten we zingen, klappen en van het leven genieten!

Deel dit:

Muziektheatervoorstelling met Joodse Liederen

Op 4 September speelde ik op een festival in Dalfsen mijn muziektheatervoorstelling met Joodse Liederen. Ik stond op een prachtige locatie, het was heerlijk weer, de organisatie perfect en het publiek groots. Het werd een feestelijke rondreis door 4000 jaar joodse muziekhistorie.

In totaal speelde ik 11 liederen in diverse talen, zoals Jiddish, Hebreeuws, Pools, Jemenitisch Hebreeuws, Russisch, Ladino en Oekraïens. Ik vertelde over het ontstaan van de talen en de plaats daarvan in de joodse samenleving van nu. Ook vertelde ik over de betekenis van de liederen en dat liet ik tijdens het zingen ook zien. Echt muziektheater in Dalfsen dus.

Vanzelfsprekend kwam de tweede wereldoorlog voorbij. In tegenstelling tot de algemene opvatting waarin joden zich zonder slag of stoot lieten vergassen, waren er in met name het oosten van Europa grote groepen Joodse partizanen die zich actief en tot de dood verzetten. Ook de door Hirsch Glick geschreven hymne van de Joodse partizanen kwam daarom voorbij, in het Nederlands. Opdat we nooit vergeten.

Onderstaand ter impressie het lied van de straatarme Joodse straatsverkoopster die in de Oekraïense havenstad haar bagels aan de man moet brengen om te overleven. 100 jaar geleden werd de stad Mama Odessa genoemd. De havenstad huisveste toentertijd de grootste populatie joden in Oekraïne.

Wil je meer van me zien? Bezoek me dan op een festival of in het theater.

Deel dit:

Laten we het eens over identiteiten hebben

Frénk van der Linden vroeg me live op Radio 1 welke identiteit me het meest dierbaar was. Lastig, maar laten we het eens over identiteiten hebben.

Op Radio 1 vroeg Frénk van der Linden me welke identiteit me het dierbaarst is. Hij somde op dat ik een geboren Oekraïense ben, een Russische vader heb, uit een joodse familie kom en uiteindelijk in Nederland mijn thuis vond. Ik vind het een lastige vraag, want wanneer ben je nu eigenlijk iets of voel je daar iets bij? Uiteindelijk was het antwoord voor mij eenvoudig: de Nederlandse identiteit is mij het meest dierbaar, omdat ik hier de vrijheid heb om delen van alle identiteiten te mixen tot wie ik ben.

In een land als Rusland ligt het heel anders, want daar ben je alleen iemand als je in bepaalde hokjes valt. Heb je een kleurtje, dan ben je af. Joods? Ook af.

Dat gold vroeger ook voor Oekraïne trouwens. Als Joden zijn we daar niet voor niets uit gevlucht. Sinds de toenadering tot het westen wordt het in Oekraïne normaler, maar ze hebben nog best een weg te gaan.

En dat is geen schande.

Nederland deed er zelf honderden jaren over om het land te worden dat het nu is. Oekraïne heeft die vrijheid pas een jaar of 30 en moet nog veel ontdekken (en de huidige oorlog gaat daar zeker bij helpen).

Maar ook hier waren joden niet altijd welkom. Sterker nog, joden mochten niet zomaar overal in Nederland wonen. Vandaag herdenken we in mijn woonplaats Zwolle dat het 300 jaar geleden is dat Joden toestemming kregen voor vestiging.

300 jaar zijn er dus Joden in Zwolle. Dat is best lang, al waren ze in de periode 1940-1945 niet zichtbaar omdat degene die niet werden opgepakt ondergedoken zaten bij families die besloten niet onverschillig te zijn.

Ter gelegenheid van 300 jaar Joden in Zwolle speel en acteer ik vandaag in Dalfsen liederen uit de Joodse Diaspora. Liederen van een volk op de vlucht, omdat het lang geen thuis had en uiteindelijk elders een huis moest maken.

Optredens zijn vrij toegankelijk. Hier vind je meer informatie over locatie en tijden.

Deel dit:

Muziektheater in Dalfsen

Ksenia speelt en zingt Joodse liederen tijdens muziek in de tuin. Muziektheater in Dalfsen dus.

Op 4 September speel en zing ik in Dalfsen Liederen uit de Joodse Diaspora. Dat wil zeggen dat ik liederen zing in diverse joodse talen of dialecten (minderheidstalen). Langs komen bijvoorbeeld de Europese talen Jiddisch en Ladino, maar ook het Hebreeuws en een Jemenitische variant daarvan zul je horen.

Muziektheater is muziek en theater

De liederen speel en zing ik. Met spelen heb ik natuurlijk over mijn gitaar, maar meer nog over acteerwerk. Op die manier begrijp je misschien de tekst niet, maar zie je wel waar het lied over gaat. Ik breng daarvoor een klein decor mee naar Dalfsen en natuurlijk licht.

Warming up voor een repetitie in de eigen tuin: het Hebreeuwse Alef-Beth met mijn dochter.

Liederen met een geschiedenis

Die liederen die ik speel hebben een persoonlijke geschiedenis. Er zit er één bij die mijn opa vroeger voor mij zong. Toen begreep ik de taal waarin hij zong niet en had ik dus geen idee waarover hij zong. Inmiddels is dat wel anders en zou ik er dolgraag met hem over praten.

Ook zing ik een lied uit mijn theatervoorstelling Oscar en Oma Rozerood. Dat doe ik in het Ladino, een taal die nog altijd wordt gesproken in delen van Spanje en Israël, niet te verwarren met Ladinisch, de joodse taal uit Noord-Italië. De melodie van het lied is een volksmelodie van de Joodse bewoners van Spanje uit de (vroege) middeleeuwen.

Mijn afkomst niet verloochenen

Zelf kom ik van een Joodse familie uit Charkiv, Oekraïne. Mijn opa en oma werkten daar als ingenieurs in de traktorfabriek Morozov Machinebouw. Historici weten dat daar de beroemde T-34 tank is bedacht en gemaakt. Dat is de tank die de geallieerden hielp de tweede wereldoorlog te winnen. Mijn opa en oma overleefden de oorlog omdat ze belangrijk genoeg waren om te worden geëvacueerd. Ze kwamen terecht in de “Oeral tankfabriek 183”. Het spreekt voor zich dat ik die afkomst niet uit de weg ga.

Locatie: Oosterkampen 12, Dalfsen

Ik mag spelen in de prachtige beeldentuin van Annemarie en Frans gelegen aan de Oosterkampen 12 in DALFSEN. Toegang is gratis en aanmelden is handig als je een zitplaats wilt reserveren (maar niet verplicht).

Ik speel drie keer:

Meer informatie over mijn voorstelling tijdens ‘Muziek in de tuin’.

Actrice Ksenia speelt en zingt Joodse liederen tijdens muziek in de tuin. Muziektheater, want ksenia is actrice en muzikant.
Deel dit:
lees meer

301 jaar Joods vestigingsrecht in Zwolle

301 jaar Joods vestigingsrecht in Zwolle. Ansichtkaart met een pentekening van de Joodse synagoge bij mij om de hoek.

In 1721 mochten Joden zich formeel vestigen in Zwolle. Het is dus 301 jaar geleden dat Joden vestigingsrecht kregen in de hanzestad. De Joodse gemeente in Zwolle staat daar uitgebreid bij stil middels een jubileumfestival dat ruim een week duurt. De meeste activiteiten zijn concerten in de synagoge bij mij om de hoek, maar er zijn ook wandelingen, workshops en historische lezingen.

Om misverstanden te voorkomen: ik speel daar zelf (helaas) niet. Wel kun je me op 4 september met mijn muziektheatervoorstelling ‘liederen uit de joodse diaspora’ vinden op een festival in Dalfsen. Neemt niet weg dat het festivalprogramma er prachtig uitziet. Bezoek het festival!

Update: dat festival in Dalfsen is achter de rug. In deze blog meer informatie over mijn muziektheatervoorstelling ‘Liederen uit de Joodse Diaspora’ in Dalfsen, inclusief een video met een impressie.

Deel dit:

Rekwisieten maak ik zelf

Iedere voorstelling vraagt om een aankleding op maat. Het kost veel tijd om het uit te denken en daarna nog meer tijd om ze te vinden. Trouwens, een deel van de rekwisieten maak ik zelf.

Over de herkomst van de koffer uit Zij zagen Oorlog schreef ik eerder. Feitelijk was dat heel eenvoudig: ik wist direct welke koffer ik wilde hebben en waar die lag. Het was een kwestie van plannen om die hier in Nederland te krijgen. Dat ligt vaak anders met specifieke historische kleding of attributen die op maat gemaakt moeten worden.

Voor Liederen uit de Joodse Diaspora heb ik een hoed nodig. Niet zomaar een hoed, maar een “Juden Hut”. Het is een voorwerp met een beladen geschiedenis die terug gaat naar zo’n 1000 na Christus.

De specifieke vorm was niet altijd hetzelfde en ook de kleur wisselt. Wel helder is de basis van de vorm en geel is een veelgebruikte kleur.

Na lang zoeken constateerde ik dat ik de hoed het beste zelf kon maken. Ik gebruikte als basis een hoed van vilt en een paar lepels kurkuma. Flink roeren en daarna in vorm boetseren doet de rest.

Benieuwd naar hoe de hoed geworden is? Bezoek de try out van mijn voorstelling ‘Liederen uit de Joodse Diaspora’ op 4 september in Dalfsen. Toegang is gratis, aanmelden is handig met oog op zitplaatsen (maar niet verplicht).

Tot dan!

Update: dat festival in Dalfsen is achter de rug. In deze blog meer informatie over mijn muziektheatervoorstelling ‘Liederen uit de Joodse Diaspora’ in Dalfsen, inclusief een video met een impressie.

Deel dit:
lees meer

Aleph-bet

In de tuin Hebreeuwse liederen oefenen, maar de warming up doen we met Aleph-bet.

Op 4 September speel en zing ik op het festival Muziek in de tuin in Dalfsen liederen uit de Joodse Diaspora. Het is muziektheater, dus ik acteer liederen die ik zing (en speel). Het festival is dankzij sponsors vrij toegankelijk.

Update: dat festival in Dalfsen is achter de rug. In deze blog meer informatie over mijn muziektheatervoorstelling ‘Liederen uit de Joodse Diaspora’ in Dalfsen, inclusief een video met een impressie.

Deel dit:
lees meer