Vandaag overleed ome Nico. Hij was altijd vrolijk en altijd gezellig. Eindeloos tijd had hij om mijn kleine meid iets uit te leggen of voor te doen. 65 jaar werd hij. Hij had maar 14 maanden ALS.
ALS is een ziekte in de zenuwcellen die de spieren aansturen. De exacte oorzaak is niet bekend. De motorische zenuwcellen sterven af en daardoor vallen spieren één voor één uit.
In Nederland krijgen 500 mensen per jaar ALS en er gaan er jaarlijks ook 500 dood. Deze groep is te klein voor de industrie om daar commercieel voordeel uit te halen. Financiering moet daarom uit particuliere hoek komen.
Op 9 juni speel ik Oscar en Oma Rozerood voor het eerst. En ik heb er ontzettend veel zin in. We hebben ook besloten een kwart van de recette van de toernee te goede te laten komen aan ALS-onderzoek en ALS-Patiëntenverenigingen.
Wat is Leven?
De hoofdpersoon in het prachtige sprookje op zoek naar de essentie van Leven is Oscar en hij lijdt aan leukemie. Toen het boek ruim 20 jaar geleden geschreven werd, was deze ziekte voor bijna iedereen die het kreeg dodelijk. Dankzij veel wetenschappelijk onderzoek is dat tegenwoordig gelukkig anders.
Met de spierziekte ALS zijn we nog lang niet zover. Sterker nog, de wetenschap heeft nog geen idee waar de aandoening vandaan komt, laat staan hoe het te behandelen.
ALS onderzoek commercieel niet interessant
Het aantal patiënten is klein en het ziekbed kort. Het is voor de industrie daarom commercieel bezien niet interessant om intensief onderzoek te doen naar een succesvolle behandelmethode.
Financieringen van onderzoeken worden betaald door overheden, uit particuliere donaties en van bijdragen van niet-overheidsinstellingen zoals de Stichting ALS Nederland. Wij hebben besloten een kwart van de ticket-verkopen ter beschikking te stellen aan onderzoek ten behoeve van ALS en ALS-Patiënten verenigingen.
De theaterposters van toneelvoorstelling Oscar en Oma Rozerood
Vanaf 9 juni 2022 speel ik ruim twee jaar de toneelvoorstelling ‘Oscar en Oma Rozerood’ in theaters door heel Nederland. Die voorstelling maakte ik tijdens de lockdown in 2021. Maar theatermaken is meer dan een verhaal en teksten, want je moet ook aan de slag met: folders, posters, persberichten, website, techniek en niet te vergeten het verkopen van de voorstelling.
Gelukkig hoef ik het allemaal niet alleen te doen. Sterker nog, in de jaren dat ik voorstellingen ontwikkel heb ik een heel team van specialisten om me heen verzameld. Daar wil ik er kort een aantal van voorstellen.
Paul Dekker deed de regie en coaching
Net als bij mijn eerdere solovoorstellingen Strannik en Zij zagen Oorlog, deed Paul Dekker de regie. Met oog op lockdowns deden we veel online: ik werkte van alles uit en toonde via een camera-verbinding de voortgang. Daar spraken we over, waarna ik zaken aanpaste, schrapte of toevoegde. Uiteindelijk ontstaat in zo’n interactief proces dan de basis van de voorstelling.
Irena Scalerica tekende voor de muziek
De muziek voor Oscar en Oma Rozerood is gemaakt door Irena Scalerica, professioneel componist, regisseur, orkestleider en muzikant uit de voormalige Sovjet-Unie. Ze verhuisde naar de VS, waar ze een imposante carrière had in film- en theatermuziek. Nu woont ze nu in het groene noorden van Israël, waar ze diverse balletvoorstellingen schreef, muziek maakte voor een aantal bekroonde films en het afgelopen jaar dus 12 liederen van in totaal 45 minuten componeerde voor theatervoorstelling Oscar en Oma Rozerood.
Joke Davelaar verzorgde de kleding
Net als bij ‘Zij zagen Oorlog’ is Joke voor ‘Oscar en Oma Rozerood’ mijn steun en toeverlaat voor wat betreft de kleding. Het is minder ingewikkeld dan bij ‘Zij zagen Oorlog’, maar vanwege de dynamiek en beweging wel belangrijk dat het allemaal goed klopt.
Oscar en Oma Rozerood is een bewegelijk stuk
In Oscar en Oma Rozerood speel ik diverse karakters, waaronder de 10-jarige Oscar. Het verhaal is dynamisch en daar heb ik een passende vertelvorm bij gezocht. Ik beweeg veel tijdens de voorstelling die twee uur duurt.
Met mijn conditie zit dat wel goed.
Voor ondersteuning bij beweging, het wegnemen van blokkades, het gebruik van mijn stem en de mix daarvan, heb ik veel te danken aan Elsa van der Heijden, Brenna Palughi en Sarah Weatherwax. De afgelopen jaren hebben ze me enorm geholpen.
Theatermaken is als een accordeon
We zijn doorlopend bezig om veel bordjes in de lucht te houden. Soms komt er veel tegelijk op je af en dan is de druk best hoog. Dat is niet altijd negatief, want het maakt ook veel vloeibaar. Daarom is zo’n datum van zo’n eerste voorstelling wel fijn, want die zet alles ook scherp: Oscar en Oma Rozerood, op 9 juni in Amsterdam.
De poppenspeler speelt niet een personage, maar is zijn karakter.
Vraag jezelf het volgende af. Je ziet een poppenspeler die close up laat zien hoe hij zijn spel doet. Hij verdraait zijn stem en improviseert een talkshow-optreden. Je ziet hem en zijn pop. Op welk moment bestaat die poppenspeler voor jou al niet meer? Dat doet waarachtig acteren in verbeelde omstandigheden.
De poppenspeler is zijn karakter. Het zijn twee lichamen en je ziet ze naast elkaar staan, maar in je hoofd en hart is het er één.
Jim Henson is een genie en één van mijn grote helden. Hij bedacht onder andere de Muppetshow, Sesamstraat en de Freggels. Hij speelde talloze karakters en stemmen, veel geïmproviseerd. Ik kan er eindeloos naar kijken.
Eén van zijn motto’s is: “De enige manier waarop de magie werkt is door daar hard aan te werken. Maar hard werken kan hartstikke leuk zijn.” En zo is het.
Jim Henson overleed op 16 mei in 1990. Hij werd helaas maar 53 jaar oud.
Even een moment van bezinning in de zon om losse eindjes te ordenen.
Losse eindjes domineren mijn gedachten en bepalen mijn takenlijst op dit moment. Ik ben net klaar met de reprise-toernee van ‘Zij zagen Oorlog’, maar afgerond is dat allemaal nog niet. Ik heb de nodige evaluaties voor de boeg. Daarnaast zijn we druk met de donaties aan – en ondersteuning van allerhande goede doelen in Oekraïne. Ook staat mijn nieuwe theater-tournee van ‘Oscar en Oma Rozerood’ voor de deur. Die voorstelling ontwikkelden we vorig jaar, maar die moet voor 9 juni natuurlijk wel even gerepeteerd worden. En dan is er nog promotie, enzovoort. Enfin, je hebt vast een idee van de berg losse eindjes die op me ligt te wachten.
Intensief bewegen met Elsa van der Heijden
Dit weekend nam ik vrij. Of eigenlijk ook weer niet, want ik schreef me in voor een workshop intensief bewegen met master-teacher en ex-internationaal danseres Elsa van der Heijden.
In drie dagen ben ik dan 15 uur aan het bewegen op muziek. Het lichaam wordt los gemaakt en volledig voorbereid op het opgaan in welke rol dan ook.
Het zijn dit soort technieken die me helpen om intensieve voorstellingen zoals ‘Zij zagen Oorlog’ en ‘Oscar en Oma Rozerood’ te dragen. Als ik erin geloof, dan kan ik iedere bezoeker meenemen en in vervoering brengen. Recensies en referenties bewijzen dat.
Voorstellingen zijn intens, reacties heel goed en daar werk ik ook keihard voor.
Met dank aan Meisner Toneelacademie
Dergelijke specialistische workshops en acteer-master-classes worden exclusief aangeboden door de Meisner Toneelacademie in ‘s-Hertogenbosch. Zonder die toneelschool en haar oprichter Paul Dekker was ik nooit de actrice geworden die ik vandaag de dag ben.
Natuurlijk is 15 uur dansen intensief. Daarom noemt Elsa het ook een ‘intensief bewegingsweekend’. Het is pittig, maar oh zo goed voor het lichaam, ziel en de geest.
Inspiratie en verdieping via de Meisner Toneelacademie
Dit soort workshops volg ik het hele jaar. Het leert me nieuwe technieken en brengt me verdieping. Dankzij dergelijke unieke workshops kom ik ook in direct contact met mensen die me inspireren en motiveren.
Ik kan echt uitkijken naar zo’n workshop. Voor de mensen en de verdieping, maar vooral omdat ik weet dat het mijn eigen voorstelling beter maakt. En daar doe ik alles voor, tenminste zes uur per dag. Elke dag.
Meisner toneelacademie in ‘-Hertogenbosch haalt Brenna Palughi naar Nederland voor 5-daagse workshop Lucid Body en Body Intelligence.
Leven is een kwestie van onvoorwaardelijk liefhebben. Dat is in deze tijd waarin de grote ‘IK’ centraal staat best lastig. Veel mensen geven bovendien af op de jeugd. Die zou verwender en egoïstischer zijn dan welke andere generatie dan ook. In Noord-Oost Drenthe maakte ik het tegenovergestelde mee. Tientallen kinderen die zelf besloten om heel veel tijd en energie te besteden aan mensen die ze niet kennen en nooit gaan zien, maar dus wel liefhebben. De jeugd van Nieuw-Weerdinge doneert 1500 euro voor Oekraïense weeskinderen
Terug in Nieuw-Weerdinge
Op 11 mei was ik terug in Dorpshuis De Badde. In april dit jaar speelde ik daar op de bevrijdingsherdenking mijn theatervoorstelling ‘Zij zagen Oorlog’. Ik was er nu op uitnodiging en de bijeenkomst raakte me enorm.
Op 7, 8 en 9 April 2022 stond Nieuw-Weerdinge stil bij de bevrijding van de regio door de Poolse Eerste Pantserdivisie in 1945. Er was een herdenkingsdienst en om het verhaal door te geven waren er interviews met inwoners die het toen meemaakten. Ik speelde in De Badde ‘Zij zagen Oorlog’. En schoolkinderen ontplooiden uit zichzelf allerhande activiteiten om geld in te zamelen voor Oekraïne en haalden daarmee 1500 euro op!
Kinderen in actie voor Oekraïne
Het comité 75 jaar Vrijheid Nieuw-Weerdinge wist dat ik alle baten van mijn voorstellingen aan kleinschalige projecten doneer. Dat zijn projecten waar overheden geen prioriteit aan kunnen geven. Hun focus ligt op huisvesting, voeding en medische hulp. De kleinschalige projecten die wij ondersteunen helpen kinderen met onderwijs in tekenen, schilderen en muziek. In overleg besloot comité alle opbrengsten van de activiteiten van de schoolkinderen uit Nieuw-Weerdinge te doneren aan de spaarpot die ik de afgelopen maanden bij elkaar speelde.
Ik was onthutst toen ik het hoorde en de uitreiking van de cheque raakte me tot in het diepste van mijn ziel. Tijdens de herdenking stonden de schoolkinderen stil bij jonge mensen die bereid bleken hun leven te offeren om inwoners van een land waar ze wellicht nog nooit van gehoord hadden hun vrijheid terug te geven. De jeugd van Nieuw-Weerdinge besloot daarop zich belangeloos en vrijwillig in te zetten voor mensen die zij niet kennen.
Dat vind ik meer dan leuk of goed. Zulke jonge mensen maken de wereld een stukje mooier. Daar moet je intens van genieten en dat mag je ontroeren.
En daarom moeten wij ‘grote mensen’ besluiten om er niet zo’n puinhoop van maken.
Links: een deel van het decor van Oscar en Oma Rozerood. Rechts Zij zagen Oorlog.
Ik liep vannacht de opslag binnen met stukken van het decor van ‘Zij zagen Oorlog’ in de hand. Bij de deur stonden de spullen van mijn volgende voorstelling. Hallo Oscar en Oma Rozerood! En toch had ik een wat dubbel gevoel.
Gisterenavond kwam ik thuis na de laatste voorstelling van de reprise tournee van ‘Zij zagen Oorlog’. De reacties waren geweldig. Terwijl ik nog zweefde op de energie van de bezoekers pakten we de auto uit en brachten we decor en de techniek naar binnen.
In die mood zette ik de spullen van ‘Zij zagen Oorlog’ naast dat van ‘Oscar en Oma Rozerood’. En toen overviel met dat gevoel van afscheid me, om direct vervangen te worden door een nieuw begin. Dat was best een apart gevoel.
Na ruim twee jaar spelen gaat ‘Zij zagen Oorlog’ naar de werkplaats om opgeknapt te worden voor festivals en wie weet wat nog meer. Ik nam voor even afscheid van de personages die ik speel, hun outfits en emoties.
‘Oscar en Oma Rozerood’ staat vooraan bij de laaddeur. De komende 30 maanden gaat die voorstelling mijn leven bepalen. 9 juni is de premiere in Amsterdam, want ik speelde eind vorig jaar al diverse try-outs.
Vandaag had ik een vrije dag en ging ik zwemmen met mijn dochter en vrienden. Morgen beginnen de repetities voor ‘Oscar en Oma Rozerood‘ en daar heb ik heel veel zin in.
De koffer bij het holocaust-monument in hartje Berlijn.
Een koffer staat voor een reis. Een vlucht of een nieuw begin. Eenieder die mijn voorstelling gezien heeft, die weet dat de koffer beide rollen in mijn toneelstuk Zij zagen Oorlog speelt. Maar er zit ook een heel persoonlijk kantje aan deze specifieke koffer en dat leg ik graag uit.
We kennen de processen tegen de nazi’s aan het einde van de oorlog in Neurenberg. Ze zijn gefilmd, goed gedocumenteerd en prachtig geduid. Veel minder bekend zijn de processen tegen de nazi’s in het oosten van Europa.
Bijna iedere grote stad in de USSR hield haar eigen rechtszittingen op het moment dat het uitkwam en dat waren grote openbare evenementen, niet zelden theatrale tribunalen. In mijn geboortestad Kharkiv was de eerste zitting al een paar maanden nadat de nazi’s voor de laatste keer waren teruggetrokken. Er was geen stromend water en elektriciteit, maar wel een rechtbank met een galg. In december 1943 werden drie nazi’s en één handlanger ter dood veroordeeld en direct opgehangen en dat was slechts het begin …
Pas na het eind van de oorlog waren er ook processen in Leningrad. Deze beperkten zich niet tot het gedrag van nazi’s bij de belegering van de stad, maar gingen over veel situaties in het oosten van Europa, tot en met Hongarije en voormalig Joegoslavië aan toe. In tegenstelling tot andere zittingen waren deze niet openbaar. Sterker nog, de notulen en opnames van die zittingen zijn nog altijd Russisch staatsgeheim.
Je mocht alleen bij de zitting aanwezig zijn als je daar voor je werk moest zijn. En daarvoor kreeg je een uitnodiging (lees: bevel) op naam. Eén van die wetenschappelijke medewerkers die dat betrof was de broer van mijn oma aan wie ‘Zij zagen Oorlog’ is opgedragen, hij werkte voor het ‘wetenschappelijke bureau van de ussr’.
Deze koffer droeg hij altijd mee naar zijn werk. Hierin zaten zijn documenten, agenda, schrijfgerei en wie weet wat nog meer. Deze koffer maakte alle zittingen mee en ook de executies die daaruit voortkwamen.
Ik kende de koffer van de rommelzolder in het huis van mijn oma en ik wist een beetje van de achtergrond. Toen ik voor toneelstuk Zij zagen Oorlog een koffer nodig had, kon dat er uiteraard maar één zijn.
Meer over attributen die ik in ‘Zij zagen Oorlog’ gebruik: De bril.
Op 4 Mei in Wageningen speelde ik ‘zij zagen oorlog’. Ik begon na dodenherdenking om 21.05 en eindigde voor het uitdelen van het ‘Vuur van de Vrijheid’ op het 5 Mei Plein. Woorden ontbreken me om aan te geven hoe eervol ik het vind dat ik in Theater Junushoff mijn voorstelling mocht spelen.
Marc-Robin Visscher kwam namens Nieuws en Co van NPO Radio 1 kijken bij de warming up en het stellen van het licht. Samen met hem nam ik de rekwisieten door. Hij maakte daar een prachtige reportage van die hier terug te luisteren is.
Op 3 Mei in 1942 werd het dragen van de Jodenster in Nederland verplicht. De sterren werden geproduceerd door Textielfabriek De Nijverheid in Enschede.
Voor iedere Joodse Nederlander werden vier sterren gemaakt en het totaal zat rond de 570.000. Een ster kostte 4 cent en die moesten de Joden zelf betalen.
De fabriek stond onder leiding van een Duitse toezichthouder, maar het waren Nederlanders die de inkoop deden en de producten maakten. Het was een Nederlander die de boekhouding bijhield en de prijs van 4 cent bepaalde. Het was een Nederlandse controller die uiteindelijk de factuur stuurde.
Deze Nederlanders kozen ervoor om het opgedragen werk te doen. Ze zeiden geen ‘nee’.
