Media

Medio jaren ’90 arriveerde ik in Nederland. Ik sprak Russisch, Oekraïens en Hebrews. Met Engels kon ik me redden en verder kende ik wat Pools. Ik trainde in Amsterdam bij Chakuriki onder Thom Harinck en droomde van een Japanse carrière als lichtgewicht Thaiboxer. Overdag was ik schoonmaker bij verschillende gezinnen in Oud-Zuid in Amsterdam. Tijdens dat werk luisterde ik bewust naar Radio 1, want ik wilde heel graag Nederlands leren.

Daarvoor had ik een grote hoofdtelefoon. Een gele, van Sony. Aan de ene kant zat de radio waar ik stations kon kiezen en aan de andere kant was er plek voor vier batterijen. Het ding was groot, lomp en zwaar, maar had geen kabels en was dus ideaal voor wat ik ermee deed.

Het grote voordeel van de Nederlandse radio is de duidelijke articulatie van de presentatoren. Hun taalbeheersing is zo goed. En met een koptelefoon hoor je elke klank en lettergreep.

Eindeloos luisterde ik naar de radio. Het nieuws, de interviews en de praatprogramma’s. Ze hielpen me de Nederlandse taal te verstaan en te begrijpen. Geleidelijk ging ik zinnen nazeggen. Nog altijd word ik warm van binnen als ik die woorden hoor: “Van harte welkom bij het Radio 1 ochtendjournaal.”

En nu is het eind maart 2022 en ben ik zelf te gast bij Radio 1. We spreken over mijn theatervoorstelling Zij zagen Oorlog. Maar in mijn hoofd zit ik in die gele koptelefoon. Ik ben even terug in die keukens die ik schoonmaakte. De vloeren die ik boende. Het is een gesprek van een paar minuten, maar voor mij voelt het alsof ik bovenop de Himalaya sta.

Je kunt het gesprek terugluisteren bij NPO Radio 1, Nieuws & Co. Het gesprek vind je na 1 uur en 22 minuten. Of 8 minuten voor het eind.

In een Wereldgesprek onderzoekt Frénk van der Linden verschillende invalshoeken rond de thema’s vrede, vrijheid en veiligheid. In deze aflevering gaat Frénk van der Linden in gesprek met Ksenia over haar Oekraïense afkomst. En de keuzes die haar familie maakte om te overleven.

Ook spreken ze over invloed daarvan op haar werk als actrice en theatermaker, bijvoorbeeld rond Ksenia’s toneelvoorstelling Zij zagen Oorlog.

“Toen mijn moeder mijn vader trouwde, was ze heel blij want ze was haar Joodse achternaam kwijt. Dus had plots veel meer mogelijkheden in de samenleving.” En meer:

Andere Wereldgesprekken vindt u hier.

Drie jaar geleden maakte ik de pacifistische solo-toneelvoorstelling ‘Zij zagen Oorlog’. De première was op 20 september in de Schouwburg van Zwolle. Ik speelde de show vervolgens in theaters, tot lockdowns me naar een internetstream dwongen. In 2021 plande ik een voorjaarstour langs lokale bevrijdingsdagen. Naast je gezondheid is vrijheid één van de belangrijkste dingen die je hebt. En toen brak er oorlog uit in het gebied waar ik ben geboren. In het kader van de actie voor Giro555 en Radio555 mocht ik live bij NPO Radio een uur praten over mijn gevoelens, die tijd in Kharkov/Kharkiv in het oosten van de Oekraïne en mijn toneelvoorstelling die op 20 maart start in Theater De Garage in Venlo.

Mijn Joodse oma

We spraken over mijn Joodse oma. Zij is geboren in Kharkov en overleefde de oorlog omdat ze met haar man ontwerper was in de traktorfabriek Morozov Machinebouw. Die fabriek werd in zijn geheel verhuisd naar de Oeral, zodat de Duitsers hem niet zouden innemen en ging daar als “Oeral tankfabriek 183” iets anders maken dan tractoren. We spraken ook over de broer van mijn oma, die koos voor een carrière aan het front.

Oorlog is niet Zwart of Wit

Het ging ook over mijn vader, die samen met zijn moeder nog altijd in Sint-Petersburg woont. Zij overleefde 900 dagen belegering van Leningrad, maar heeft desondanks geen hekel aan Duitsers. Zij zag ook de andere kant. Namelijk Russen die ook de meest vreselijke dingen deden om te overleven.

Het leven is niet zwart of wit. Oorlog ook niet. Daar gaat ‘Zij zagen Oorlog’ over.

Zij zagen Oorlog gaat over universele menselijke thema’s

Ik mocht een lied uit de voorstelling zingen en koos voor een lied over wat oorlog betekent voor de gewone soldaat. Dit universele thema wordt in de oorspronkelijke Russischtalige versie heel goed verwoord. Zo goed dat de Duitsers er nog in de oorlog een eigen versie van maakten.

In ‘Zij zagen Oorlog’ zing ik coupletten in beide talen, op de radio ook: Ksenia Live bij NPO Radio kun je hier terugluisteren.