In iedere oorlog gebeuren dingen die niet door de beugel kunnen en sinds 1945 worden plegers van misdrijven tegen de mensheid vervolgd. Maar in dat vervolgen zijn we heel selectief. Als we iets aan een oorlogsmisdadiger hebben, dan zijn carrièrekansen van die misdadigers eindeloos. Er zijn altijd mensen die dat voor ze regelen. En hoewel die oorlogsmisdadigers voor het leven gebrandmerkt zijn, blijven die mensen achter de schermen volledig buiten beeld, zoals de Amerikaanse dokter Edwin V. Hill M.D. 

De kans dat jij een oorlogsmisdadiger in je vriendenkring hebt, acht ik niet zo heel groot, maar echt iedereen kent een Dr. Hill. In de tweede wereldoorlog maakte zo’n type ten koste van alles foute wapens, maar nu werken ze bijvoorbeeld in de voedingsmiddelenindustrie waar ze dan de wetgeving te slim af willen zijn en niet per definitie het beste voor hebben met je gezondheid. Of bij een producent van electrische auto’s waar ze over de rug van Afrikaanse kinderen werken aan winstmaximalisatie. Of ze zijn presidentskandidaat en uitsluitend bezig met een eigen agenda. 

Biologische oorlogsvoering als speerpunt

In de tweede wereldoorlog is Dr. Hill de baas over Fort Detrick, de thuisbasis van het Amerikaanse programma voor chemische oorlogsvoering. Hill wil niets liever dan het Amerikaanse leger voorzien van de beste biologische wapens en droomt van een virus dat zonder tussenkomst van soldaten de vijand kan uitroeien. Ontwikkelingen op Fort Detrick hebben voor het Amerikaanse leger, op het atoomonderzoek na, de hoogste prioriteit. 

Operatie Paperclip

Als de tweede wereldoorlog ten einde loopt, ontwikkelt het Amerikaanse leger omvangrijke programma’s om zoveel mogelijk technologie en wetenschappers van de verslagen vijanden buit te maken. Daarin gaan ze heel ver, want ze dringen er zelfs gebieden voor binnen die in verdragen aan de USSR zijn toegezegd. De installataies daar strippen ze van alle waardevolle spullen, documenten en mensen. 

Bekendste nazi-kopstuk dat vervolgens wordt vrijgesteld van vervolging voor oorlogsmisdaden en in Amerikaanse dienst treedt is Wernher von Braun, onder HItler verantwoordelijk voor de terreurwapens. Als raketgeleerde brengt hij de Amerikanen naar de maan, verdient de Amerikaanse nationaliteit en wordt directeur van Nasa.

De Japanse Josef Mengele

Minder bekend is de moeite die de Amerikanen doen voor dokter Shiro Ishii. Deze Japanse arts experimenteert tussen 1931 en 1945 op levende mensen. Hij doet omvangrijke onderzoeken om uit te vinden hoe lang mensen zonder eten kunnen en hoeveel pijn ze kunnen verdragen. Hij opereert zonder verdoving op levende mensen en wisselt organen uit om te onderzoeken hoe levende lichamen daarmee omgaan. Hij injecteert allerhande vloeistoffen om te zien hoe mensen daarop reageren en experimenteert op grote schaal met chemicaliën, schimmels en virussen. 

Ishii gebruikt voor zijn experimenten Japanse criminelen. Een ontsnapping van een aantal gevangenen brengt de misdaden aan het licht en gooit zo in 1934 roet in het eten. Het schokt de publieke opinie en daardoor moet het leger de faciliteiten dichtgooien. 

Eenheid 731

Twee jaar na het sluiten van zijn biologische kamp, krijgt Ishii een directe opdracht van de Keizer om zijn experimenten in de veroverde regio’s in China op grote schaal voort te zetten. Het is de geboorte van de uiterst beruchte ‘Eenheid 731’. 

Hij begint in gevangenkampen, maar breidt de experimenten later uit naar veroverde steden. Hij zet virussen uit en experimenteert met het vergiftigen van de drinkwatervoorziening om een aantal van zijn minst-grove experimenten te noemen. Enige honderdduizenden mensen komen daarbij om, vooral Chinezen maar in het kader van rassenonderzoek ook veel krijgsgevangenen uit bijvoorbeeld de Filippijnen en Nederlands-Indië. 

In 1945 krijgt hij opdracht om een grootschalige biologische aanval op California voor te bereiden. Dit moet het pronkstuk op zijn CV worden, maar de oorlog eindigt 5 weken te vroeg. 

Dr. Hill op zoek naar waardevolle oorlogsmisdadigers

Ishii en alle medewerkers van ‘Eenheid 731’ staan aan het eind van de oorlog op de lijst van de Amerikanen en de USSR om voor het gerecht te slepen, net zoals ieder nazi-kopstuk dat direct gelinkt kan worden aan de Holocaust. De resultaten van de onderzoeken naar misdrijven van de eenheid en dokter Ishii in het bijzonder zijn te verschrikkelijk voor woorden, zo vinden zowel Amerikaanse als Russische aanklagers.

Terwijl de aanklachten worden voorbereid, duikt plotseling Dr. Edwin Hill op. Hij wil deze Japanse ‘wetenschapper’ graag in zijn team hebben, vanwege zijn ervaring met ‘activiteiten die in Amerika lastiger zijn uit te voeren’. De USSR is mordicus tegen en vindt dat deze Japanse arts moet worden berecht, zoals alle nazi’s die experimenten op mensen uitvoerden. De lobby van Dr. Edwin Hill is echter te sterk en zo verdwijnt Shiro Ishii tot grote ergernis van de USSR van het toneel. 

Ishii ruilt een carrière bij Amerikaanse laboratoria voor biologische oorlogsvoering tegen een vrijrstelling van vervolging voor misdrijven tegen de mensheid en verdwijnt voor ruim 10 jaar uit beeld. In 1958 duikt hij onverwacht op bij een reünie van de medewerkers van ‘Eenheid 731’. Hij geeft daar een afscheidstoespraak, verhuist naar Tokyo en overlijdt daar een jaar later aan kanker.

Experimenten op levende Amerikanen

En Dr. Hill? Daar is niet zoveel over te vinden. Niet eens een foto. 

Mogelijk heeft dat ermee te maken dat het Amerikaanse laboratorium waar Ishii ‘adviseur’ is, in 1955 overgaat tot tests met levende mensen. Iets waar de Amerikanen met de kennis van nu niet erg trots op zijn. 

Voor die experimenten worden initieel vrijwilligers en ter dood veroordeelde gevangenen gebruikt, maar als die er vanwege de bruutheid staken, dan schakelt het leger over op Zevendedagadventisten. Die weigeren vanwege hun geloof dienstplicht en mogen daarom conform de Amerikaanse wetgeving voor experimenten ingezet worden. Deze experimenten gaan tot 1974 door, dus ruim na de dood van de Japanse misdadiger.