Drie solovoorstellingen ontwikkelde ik zonder een euro overheidssubsidie. Dat wil niet zeggen dat ik het allemaal alleen deed, want zonder de ondersteuning van met name Paul Dekker, de Meisner Toneelacademie en mijn familie had ik het allemaal niet gekund. Maar ondanks dat ik het tot dusver zonder subsidie heb gedaan, zie ik de afbreuk van de culturele sector met lede ogen aan.

Wat levert zo’n hobby precies op?

Kunstenaars worden makkelijk weggezet als mensen die hun hobby maar zelf moeten betalen. En deels ben ik het daar zeker mee eens, maar aan de andere kant vind ik dat de maatschappelijke en economische waarde van cultuur onderschat wordt. Want er zijn veel onderzoeken die aantonen dat mensen die vaak naar toneel en musea gaan over het algemeen fysiek en mentaal gezonder zijn dan mensen die dat niet doen. Maar die opbrengst van ‘de hobby’ zie je nooit terug in de overzichten met kosten/baten.

Nederlands bekendste exportproduct

Neem Vincent Van Gogh, de beroemdste schilder ter wereld en één van de belangrijkste toeristische trekpleisters van ons land. Na zijn dood in 1890 zorgt hij nu nog jaarlijks voor honderden miljoenen omzet en talloze banen in Nederland. Dagelijks geeft hij met zijn werk tienduizenden mensen energie en inspiratie. De wereld is mooier dankzij hem.

Vincent van Gogh kreeg nooit een euro subsidie en leefde voornamelijk op een uitkering die hij kreeg van zijn broer Theo. In de talloze brieven die hij aan zijn broer schrijft, klaagt hij ondanks die hulp regelmatig over geldproblemen. Vincent leefde sober, maar het uitoefenen van kunst kost nu eenmaal geld. Materialen zijn nu eenmaal niet gratis. Vincent was doorlopend gestresst en overspannen, want hij had vaak geen idee hoe de volgende dag te overleven. In de tien jaar dat Van Gogh kunstenaar was, produceerde hij 900 schilderijen, 1100 tekeningen en bijna 1000 prachtige brieven. Hij maakte baanbrekend werk en was erg vernieuwend. Voortgedreven door (geld)zorgen, pleegde Van Gogh op 37 jarige leeftijd zelfmoord, maar stel je toch eens voor wat hij allemaal voor ons had kunnen doen als hij tien jaar langer had geleefd.

Vrijwilligers vangen de klappen op

Het is vooral de kleine culturele hoek die hard getroffen wordt. De ZZP’ers die als kunstenaar ploeteren en er een baan bij hebben om hun huur te betalen. En de kleine theaters, podia en musea die draaien op vrijwilligers. Want de overheid ondersteunt vooral de hoofdinfrastructuur, zoals de publieke omroep en grote theaters, bekende muziekproducties en musea.

Deels is dit het resultaat van subsidieregelingen, want die zijn zo complex dat er een fondsenwerver voor nodig is om een aanvraag te doen. Die kost gewoon geld, of je die nu op de loonlijst zet of extern inhuurt. En dat geld voor specialisten hebben kleine theaters en ZZP’ers gewoon niet.

Scholen hebben inmiddels ook vakken die betrekking hebben op het invullen van subsidieregelingen en het aanvragen van steun. Dat is letterlijk broodnodig, maar geeft nogmaals aan hoe complex die situatie geworden is. En de tijd die een school besteedt aan dat soort administratieve gedrochten, kan niet worden besteed aan het primaire ambacht, zoals het maken van kunst.

Wel geld voor milieuvervuiling niet voor cultuur?

Ik snap dat iedere euro telt, maar in totaal krijgt de cultuur met 500 miljoen euro steun een habbekrats. Dat is vijf keer het bedrag dat zonder administratie of garanties op een namiddag werd overgemaakt aan Sywert en zijn vrinden inzake het mondkapjesschandaal. Het is een tiende van het bedrag dat het ministerie onder Hugo de Jonge uitgaf en niet kan verantwoorden omdat er geen rekeningen van zijn. De bijdrage aan de culturele sector, waarin exclusief vrijwilligers zo’n 170.000 mensen werkzaam zijn, valt in het niet bij de miljarden subsidies die Tata Steel met zijn 9000 banen (en bijbehorende vervuiling) krijgt.

Volgens Staatssecretaris Uslu moet de nadruk liggen op rust in de sector. Het bestaande financiële model wordt niet doorgezet, omdat het niet aansluit bij de ontwikkelingen in de sector aldus de politica twee dagen geleden in een brief aan het Parlement. Wel doorgezet wordt de papierwinkel, met als kanttekening dat ze het wil vereenvoudigen waar mogelijk. Verder wil ze veel opnieuw bekijken en onderzoeken. En nogmaals bespreken met allerhande bestuurders. Met andere woorden: een besluit over financiële ondersteuning van makers en podia wordt op de lange termijn geschoven.

De culturele sector wordt gemaakt door vrijwilligers en mensen die van hun passie hun beroep hebben gemaakt. De meesten kunnen daar niet of net van leven. starters en vrijwilligers zeker niet. Het uitstellen van besluitvorming brengt geen rust, maar vooral onduidelijkheid en onzekerheid bij een grote groep mensen en daar is niemand in de samenleving mee geholpen.

Wil je zelf nog iets aan je eigen gezondheid doen? Dat kan bij ieder theater of museum bij je in de buurt. Je bent natuurlijk ook hartelijk welkom bij één van mijn voorstellingen!