Energiek rent Svetlana de 12 trappen af van het vervallen appartementencomplex waar ze sinds haar geboorte met haar moeder woont. De flat stamt uit de jaren ’50 en is sindsdien nooit echt meer opgeknapt. Haar hele leven wilde deze jonge vrouw niets liever dan vluchten naar West-Europa om deze deprimerende omgeving achter zich te kunnen laten, maar nu is alles anders want er hangt verandering in de lucht. 

Het trappengat is vierkant, donker en ruikt naar een mix van stof en het door de stadsverwarming opgewarmde beton. Onderaan de laatste trap leiden wat losse treden in een diagonale lijn naar de stalen buitendeur. 

Frisse lucht

Ze huppelt de treden af, terwijl ze haar tas op haar rug gooit en in één vloeiende beweging met haar rechter wijsvinger de knop indrukt die de buitendeur ontgrendelt, terwijl de linker hand op exact het juiste moment de zware deur open duwt. Twee lange vlechten met rood met witte linten vallen over haar tas. 

De stalen deur brengt verse lucht en geeft toegang tot een binnenplaats met een vervallen speeltuin, met daaromheen een zandweg met tientallen geparkeerde auto’s. Her en der staan bankjes waar senioren in de zon onder het genot van een paar biertjes of een fles wodka een potje schaken. Het geheel wordt omgeven door sombere appartementencomplexen die na de tweede wereldoorlog en masse zijn neergezet om in het totaal vernietigde Minsk woonruimte te kunnen bieden aan een groeiende bevolking. 

Ze inhaleert de frisse lucht, pakt haar iPhone en appt haar vrienden om te vragen waar ze blijven. Zij komen haar ophalen in de prachtige 2e hands Volkswagen Golf die haar beste vriendin net uit Rusland geïmporteerd heeft. Met elkaar gaan ze naar de binnenstad om liederen te zingen tegen de zittende dictator en zijn verkiezingsfraude. 

Op weg naar een nieuwe wereld

Ze parkeren de auto bij het voetbalstadion en wandelen de laatste paar kilometer zingend en lachend richting de binnenstad. Ze dragen rood met witte vlaggen, de kleuren van het Wit-Rusland van voor dictator Lukashenko. 

Al weken demonstreert de bevolking met zang tegen de zittende heerser, of eigenlijk voor de vrijheid om gewoon op straat te kunnen lopen, te kunnen zeggen wat je wilt en je haar te kunnen dragen zoals je dat zelf leuk vindt. Ook vandaag is de opkomst weer enorm. Grote media spreken van ruim honderdduizend mensen. 

Geweldloos protest

De oproerpolitie heeft toegangswegen afgezet met 5 meter hoge mobiele metalen hekken. Daar achter staan tussen waterkanonnen duizenden agenten met knuppels en traangaswapens. 

De demonstratanten zingen en zwaaien met vlaggen. In de verte speelt een rockband ter ondersteuning en de sfeer is uitgelaten. Svetlana en haar vrienden doen fanatiek mee: voor de vrijheid, tegen geweld en onderdrukking. 

Haringen in een ton

Plotseling wordt ze onder de armen gegrepen en naar achteren getrokken. Svetlana schrikt en probeert zich los te worstelen, maar iemand pakt haar bij haar benen en een seconde later ligt ze in een bus. Voordat ze kan opstaan worden er meer mensen in de bus gegooid. Ze ligt onderop, krijgt bijna geen lucht en verliest half het bewustzijn. 

Het is een voorbode van de ellende die ze nog gaat meemaken, want ze belandt in een cel van 3 bij 4 meter die ze moet delen met 36 andere vrouwen. Eten krijgen ze niet en een toilet is er ook niet. Ze hebben zo weinig ruimte, dat ze om de beurt moeten slapen. 

Als ze om water vragen, dan worden ze door de wachtposten besproeid met steenkoud water. Ze worden doorlopend door hun cipiers geïntimeerd en met de dood bedreigd. 

Intimidatie en martelingen

Vrouwen worden hardhandig naar buiten gesleurd en opgesteld om geëxecuteerd te worden. Na enige uren in doodsangst te hebben gestaan, worden ze hardhandig terug naar de cel gesleept. Het regime doet alles om ze te breken. 

Het is vreselijk, maar het meest verschrikkelijke is het geschreeuw van mannen die een verdieping hoger zitten en dag en nacht worden gemarteld. Hun krijsen gaat door merg en been. 

Svetlana heeft geen idee wat er met haar gaat gebeuren, of en wanneer ze vrij komt. Als ze haar ogen dicht doet, dan denkt ze aan die vakantie in Berlijn, amper 90 minuten verderop. Of die zomer in Parijs, op twee uur vliegen. En de wandelingen langs de grachten van Amsterdam 150 minuten naar het westen. Allemaal zo dichtbij, maar tegelijk zo ver weg. 

VRIJHEID

In de straten en op de pleinen van Minsk en al die andere steden van Wit-Rusland gaat zonder Svetlana de strijd verder. Haar vrienden vertellen haar verhaal en dat onrecht brengt nog meer mensen op de been.

De bewoners van Wit-Rusland zijn het zat om als derderangs wezen behandeld te worden. Ze willen de kleur van hun haar of hun tattoage niet langer hoeven verbergen. Ze willen kunnen houden van wie ze willen en winkelen waar ze willen. De Wit-Russen willen leven, net als jij en ik. 

Dat nooit weer

Dat spraken we af aan het eind van die strijd tegen die dictator die miljoenen mensen zonder proces opsloot. Een strijd waarin de Wit-Russen toen twee miljoen mensen verloren, ook voor onze vrijheid. 

En nu? We zijn stil. Weer laten we het in Europa gebeuren dat een maniak jonge mensen opsluit omdat ze dromen van vrijheid. Moeders van de wereld, dit hadden uw kinderen kunnen zijn!