Op 30 November 1939 viel Rusland Finland binnen. Ze leden gruwelijke verliezen, maar wisten toch de met rood-gemarkeerde gebieden af te pakken. Karelië noemen we ook wel ‘Fins Rusland’ en daar bracht ik een groot deel van mijn jeugd door, want toen pendelde ik tussen mijn moeder in Charkiv en mijn vader in Sint-Petersburg.

Sprookjesbos

In die bossen tussen Sint-Petersburg en Helsinki, aan de Finse Golf, staat het houten huis van mijn grootmoeder aan wie ik mijn vorige theatervoorstelling (Zij zagen Oorlog) opdroeg. Zij kreeg de plek en de bouwvergunning als beloning voor haar werk aan de accu’s van het Russische ruimtevaartprogramma dat oa. de Spoetnik voortbracht. 

Ze mochten een huis bouwen in het bos, op voorwaarde dat er geen bomen gekapt werden. Afrastering tot ca. 1.20m was toegestaan op voorwaarde dat het transparant was. Geen dichte schuttingen dus, maar zoveel mogelijk het behoud van zichtlijnen in dat uitgestrekte bos. 

Toen ik in de USSR woonde en daar vaak kwam was de regio verlaten. Er waren geen wegen, maar paden van zand met prachtig handgeschreven naambordjes. Groot wild, zoals Elanden, waren rond het huis te vinden. Water haalden we uit een waterput en het hart van het huis is een grote smeedijzeren Finse stookkachel met daaraan het fornuis. 

De omgeving is een groot moeras. Daarin kun je eindeloos wandelen, zonder een mens te zien of iets te horen. Je loopt op een dikke bodem van mos dat drijft op water met plantenresten. Met wat beleid zou je daar turf van kunnen maken. De bodem is bezaaid met struiken waaraan blauwe bessen groeien en in het najaar staat het bos vol met paddenstoelen. 

Koude Oorlog

Het huis overleefde de Koude Oorlog, met Chroesjtsjov, Brezjnev, Andropov en Tsjernenko. Het sprookjesbos sukkelde in slaap tot het wakker geschud werd door de Perestrojka van Gorbatsjov en Ivasjko die de ‘nieuwe rijken’ naar de regio bracht. Daarna volgde de uitverkoop van Jeltsin waardoor de nieuwe politieke elite zoals Medvedev en Poetin zich met grote vakantiehuizen in de regio nestelden.

Tot de oorlog in Oekraïne begon, ging ik jaarlijks op bezoek bij mijn vader en oma. Dan bleef ik daar een week of zes, soms acht. En met elkaar zochten we naar bessen en paddenstoelen. Dan was het alsof de tijd even stil stond. 

Dat de tijd niet heeft stilgestaan zie je goed buiten het bos. Bij het kleine treinstation zitten nu twee moderne supermarkten ipv. die ene kleine winkel van Sinkel. Er rijdt tien keer per dag een hogesnelheidstrein door de regio en een zesbaans snelweg brengt je in een half uur in Sint-Petersburg.

Zware winters 

De laatste keer dat we er waren, bleek de winterschuur ingestort. Dat is de grote schuur waar mijn vader bouwmateriaal, groot gereedschap en vele kubieke meters stookhout bewaart. Hij wilde niet dat we hem zouden herbouwen, want vond het zonde van de tijd, dus initieel deden we dat ook niet. Maar een dag of vijf voordat we terug gingen, kreeg mijn man het toch op de heupen en begon die met de herbouw.

Met elkaar sloopten we het restant van die oude schuur uit de jaren ’50 en bouwden we een grote nieuwe winterschuur. Met een waterdicht dak dat leunde op boomstammen, want het moet in de winter wel metershoge sneeuw kunnen dragen. We noemden de nieuwe schuur ‘Het Behouden Huis’ en schilderden de naam in het Nederlands en het Russisch. 

Ik denk vaak aan mijn familie daar en mis het huis en die plek enorm. Maar er is geen haar aan mijn hoofd die eraan denkt om die kant op te gaan, ook al doet Turkije alle moeite om Rusland te helpen sancties te ontwijken. Iedere roebel die ik daar zou uitgeven, aan eten bijvoorbeeld, komt uiteindelijk terecht in de staatskas en daarmee wordt die vuile oorlog in Oekraïne gefinancierd. 

Mijn vader zegt altijd: “Rusland is een prachtig land, met een prachtige cultuur, dat op zoek is naar democratie, maar in de mist een verkeerde afslag heeft genomen. Het is geen doodlopende weg en de cultuur zal overleven.” Ik hoop dat van harte met hem en dat het gebeurt zonder bloedvergieten. Bovenal hoop ik dat ze de komende winter goed doorkomen in hun ‘Behouden Huis’.