Elke maand gratis nieuwsbrief:

Jerzy Grotowski, de grote theateronderzoeker

Jerzy Grotowski, de grote theateronderzoeker: foto van een plaquette op de muur van de studio van deze - inmiddels overleden - Poolse regisseur.
Plaquette van Jerzy Grotowski op de muur van zijn “Theater Laboratorium” in Polen.
Heem will ihchCC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons.

Vliegtuigen vol humanitaire – en militaire hulp voor Oekraïne vliegen af en aan op het kleine vliegveld van de Poolse stad Rzeszów. De stad is qua omvang vergelijkbaar met Groningen. Het nabij gelegen vliegvlieg is iets groter dan vliegveld Eelde. Vanaf de Poolse stad is het normaal gesproken twee uur rijden naar de grote Oekraïense stad Lviv. Maar door oorlogsgeweld, vluchtelingen en wegafsluitingen doe je er nu bijna vier uur over. Rzeszów is voor mij vooral de geboortestad van Jerzy Grotowski, de grote theateronderzoeker .

Via docent, coach en regisseur Paul Dekker kwam ik jaren geleden in aanraking met de Grotowski Techniek. Het is een fysieke acteertechniek gericht op zuiver acteren. Het was voor mij een ware openbaring. Samen maakten we de voorstelling Strannik.

Ksenia speelt Strannik: de mens als Pelgrim, slechts in leven waar de voeten de grond raken.

Ook acteren doe je met je lichaam. Het voorbereidend werk, zoals het leren van tekst en het analyseren van een karakter, doe je met je hoofd. Daarna laat je die informatie als het ware in je lichaam “zakken” en kom je in de verbeelde wereld waar je dingen ziet, hoort, proeft, beleeft. In deze verbeelde wereld produceert je lichaam impulsen, je stem en je emoties.

Door middel van de fysieke Grotowski training gaat de acteur op zoek naar de impulsen die uit het dieptste van zijn lichaam stromen en leidt deze zo zuiver mogelijk naar de expressievorm die nodig is voor de voorstelling. Op het moment dat de acteur deze handeling volbrengt, is hij ten volle aanwezig op het toneel, iets wat vaak met “stage presence” wordt geduid. De toeschouwer is dan geboeid door alles wat de acteur doet, die herkent zichzelf erin.

Zo’n totale handeling is alleen mogelijk als het lichaam ‘transparant’ en afgestemd is op de kleinste impulsen van binnen en van buiten. Om deze transparantie te bereiken train je je lichaam als acteur op een zeer specifieke wijze. De training die Grotowski in zijn theater laboratorium is daarvoor ontwikkeld.

Jerzy Grotowski, de grote theateronderzoeker, inspireerde talloze mensen die hun eigen fysieke acteertrainingen ontwikkelden. Ook die streven hetzelfde doel na: ze leren je zuiver acteren. Ik volgde er verschillende, maar bij Grotowski ga ik echt ‘aan’.

Deel dit: