“Je kunt kwartetten met je identiteiten. Je bent Joods, Oekraïens, Russisch en sinds een jaar of 20 Nederlands. Welke is je het meest dierbaar?”

De vraag van interviewer Frénk van der Linden overviel me. Nooit had ik vanuit die hoek naar mezelf gekeken. Of durven kijken. Mijn antwoord was duidelijk en gemeend: “De Nederlandse, want hier heb ik de vrijheid om die andere identiteiten te zijn.” Het interview zette me enorm aan het denken, vooral over het Joodse aspect dat ik blijkbaar nog altijd onderdrukte.

Trots of vloek?

Vroeger thuis was het iets waar ik binnenskamers trots op mocht zijn, maar op straat werd ik er om uitgescholden. En door de staat (USSR) om gediscrimineerd, dus toegang tot scholing en zorg was niet vanzelfsprekend. De kloof tussen dat leven ‘achter de voordeur’ en ‘op straat’ was heel verwarrend voor de jonge Ksenia.

40 eeuwen geschiedenis

Het joodse volk vluchtte in 4000 jaar naar alle hoeken van de wereld en maakt overal muziek. In de muziektheatervoorstelling ‘Arum dem Fayer’ speel en zing ik liederen in diverse talen, zoals Jiddisch, Hebreeuws, Pools, Nederlands, Ladino en Oekraïens. Ik vertel over het ontstaan van de liederen, de plaats daarvan in de joodse samenleving van nu en acteer de betekenis.

Arum dem Fayer is een a-politieke en non-religieuze muzikale reis door 4000 jaar Joodse geschiedenis aan de hand van mijn eigen gevoelens. Het is een meertalige muzikale vertelling, afgewisseld met persoonlijke anekdotes en geacteerde betekenis van de liederen.

Muziek van een volk op de vlucht

Ruim 3500 jaar geleden werd een volk verbannen uit haar geboortestreek. En hoewel ze een paar keer terugkeerde, was dit het begin van een proces dat vele eeuwen zou duren. Het werd in diverse regio’s herhaald, waardoor de vlucht hen naar alle uithoeken van de wereld bracht.

De mensen integreerden, namen lokale gebruiken over en spraken de regionale taal. Ze hielden zich aan de regels, hoe discriminerend die soms ook waren. De levensovertuiging bleef iets voor achter de huisdeur, net als vroeger bij ons thuis.

Bevroren talen

Geborgenheid vonden ze in de oude taal. Een taal die van ouders op kinderen werd overgedragen, maar die zich niet meer ontwikkelde. Het oude Hebreeuws bleef bevroren in de tijd en mixte zich met regionale klanken en woorden uit andere windstreken.

Door de jaren heen ontstonden zo nieuwe talen, zoals het Jiddisch in Noord- en Oost-Europa en Ladino in Spanje. Voor de één een dialect, voor de ander een identiteit.

Die gabber is schorriemorrie

Die nieuwe talen hadden een enorme invloed op landen waar de joden terechtkwamen. Kijk maar naar het Nederlands. Bekende Jiddische leenwoorden zijn oa. schorriemorrie, gein, kapsones, tof, bolleboos, smeris, wieberen, gozer, hoteldebotel, bajes, gabber, sjoemelen, heibel, kloffie, lawaai, sjofel, afpeigeren, sappelen en de mazzel.

En ook nu worden die oude talen nog altijd gesproken. Ouders zingen wiegend hun kinderen in slaap met liederen die in de basis honderden of duizenden jaren oud zijn. Dat gebeurde ook bij mij thuis.

Arum dem Fayer

Thuis is waar het vuur brandt. En dat is voor iedereen ergens anders.

Arum dem Fayer is een muzikale vertelling over optimisme en veerkracht. Over onzekerheid en overleven. Arum dem Fayer is een voorstelling over de warmte van het Joodse lied als schuilplaats voor de ziel. Het is bovenal mijn verhaal.

Details

• Idee & uitvoering: Ksenia Marasanova
• Muzikale arrangementen & muziek: Irena Scalerica
• Stem- & zangcoaching: Lucette van den Berg
• Tekst: Roy van Veen
• Techniek: Sofia van Veen
• Productie / AV: Stage Royalty

Genre: muziektheater.

Duur: 90 minuten, geen pauze.

Geschikt voor alle leeftijden.